Sevgili Arkadaşlar!
İnternette daha rahat sörf yapabilmemiz için geliştirilen “adblock” uzantısı bulunmaktadır. Bütün reklamları kolayca engelleyen “adblock” uzantısını size tavsiye ediyorum.
Filed under: общий/genel/general | Leave a comment »
Merhum Prof. Dr. Salih Akdemir hocamızın yeni resimlerini bir arkadaşımdan aldım.
Sizlerle paylaşmak istedim.
Filed under: общий/genel/general | Leave a comment »
Tefsir Tarihi güz dönem sonu (20015-2016) sınavlarıyla alakalı bazı değerlendirilmelerde bulunmak istiyorum. Özellikle bütünlemeye kalan ve düşük puan alan öğrenciler yazdıklarımı dikkatle okusunlar.
Unutmayın, Sizlere düşük puan vermek ilk önce beni üzmektedir.
Öğrencimin bu güzel cevapları için huzurunuzda kendisine teşekkür ederim.
Her şeye rağmen puanlarınızı tartışmak istiyorsanız odama beklerim, buyurun.
Filed under: общий/genel/general | Leave a comment »
“KUTSAL KUR’AN: KIRGIZCA MEAL”
İSİMLİ ESERİN TANITIMI VE ÇEVİRİBİLİM AÇISINDAN İNCELENMESİ.
Kırgızistan’da İslami ilimler sahasında yapılmakta olan çalışmalar daha yeni gelişmektedir. Kırgızistan 1991 yılında bağımsızlığını kazandıktan sonra, ülkede İslamî ilimlerle ilgili kitaplar bağımsızlık öncesine göre daha çok yayımlanmaya başlamıştır. Aynı şekilde meal çalışmaları da bu dönemde büyük bir ilerleme göstermiştir.
Kur’an-ı Kerim’in mealler dünyası merhum Salih Akdemir hocamın da dikkatlerini çekmekteydi. Vefat etmeden önce benden Kırgızistan’da yayımlanan en son meallerden birini tespit edip bu konuda makale yazmamı istemişti. Böylece bu çalışmayla hedefimiz: 1993 yılından beri Ankara Üniversitesi ile Oş Devlet Üniversitesi arasındaki ilmi alışverişimizi pekiştirmek ve Kırgızistan’da yapılan meallere bir nebze de olsa katkı sağlayabilmek ümididir.[1]
Anahtar Kelimeler: Kur’an, Tercüme, Çeviribilim, Anlam, Anlam değişmeleri, Bağlam, Tefsir, Kırgızca.
The Introduction And Analysis Front Translation Studies Point Of View Of The Book Named “The Holy Quran: The Kyrgyz Translation”.
The works in the field of Islamic Studies in the Kyrgyzstan are developing recently. Kyrgyzstan after gaining independence in 1991started publishing much more Islamic books than it was before independency. The studies of Quran translations too have shown great progress during this period.
My dearest teacher Salih Akdemir was interested in the translations of The Holy Quran, too. Before passing away, he asked me to detect the last translation of The Holy Quran in the Kyrgyzstan and to write article about it. The aim of this article is: to reinforce the scientific exchange between the Osh State University and Ankara University from the 1993 and to contribute to the publication of the translations of the Quran in Kyrgyzstan.[2]
Keywords: Quran, Translation, Translation Studies, Meaning, Meaning Changes, Context, Exegesis, Kyrgyz Language.
Kur’an-ı Kerim’in Sovyet Rusya çatısı altına girmeden önceki döneme ait Kırgızca çevirisi bulunmamaktadır. Bağımsızlık yitirildikten sonra Kırgızistan’da İslam hakkında bilgilenmeler, Rusça literatür vasıtasıyla olmuştur. Ancak bağımsızlıkla birlikte ülkede dine yönelik çok ciddi bir eğilim tezahür etmiştir. Bu, neşriyat alanında da kendini göstermeye başlamıştır. Özellikle 2000’li yıllardan itibaren neşriyat alanında da kendini göstermeye başlamıştır. [3] Son dönemlerde ise Kırgızca Kur’an mealinin oluşmasına yardımcı olabilecek makaleler, yüksek lisans ve doktora tezleri yazılmaktadır.[4]
Kırgızistan’da başlangıçta meal çalışmaları yapanların ayetlerdeki manayı daha iyi anlamak için Rus müsteşrikler tarafından tercüme edilen meallere müracaat ettikleri bir vakıadır. Bu yüzden Kur’an’ın Kırgızca yapılan ilk mealinin Arapçadan değil de Rusça yayımlanan meallerden yapıldığı bilinmektedir.[5] Şunu da belirtmek gerekir ki haliyle herhangi bir alanda yapılan ilk çalışmalar o sahada ilk olmalarından dolayı birtakım hataları ve eksiklikleri içermektedir. Ancak daha sonraki çalışmalar kendinden önceki birikimin üzerine inşa edileceği için o sahada yapılan çalışmaları bir adım öne götürebilecektir. Buna binaen, Kırgızistan’da yayımlanan en son meallerden birini inceledik ve konuyla ilgili yaptığımız tespitleri okura göstermek istedik.
Makalemizin konusu, “Kutsal Kur’an: Kırgızca Meal” isimli eserin tanıtımı ve incelemesi olacaktır. Eserin Kırgızca adı şöyledir: Ыйык Куран: Маанилеринин Кыргызча Котормосу Менен. Meal dört kişiden oluşan bir heyet tarafından hazırlanmıştır: Абдышүкүр Исмаилов, Дүйшөн Абдыллаев, Садибакас Доолов, Садык Гавай. Bu Meal Erkam Matbaası tarafından 2006 senesinde yayımlanmıştır.[6]
Kırgızistan’da yayımlanan mealler arasında incelemeye aldığımız bu eserin diğerlerinden farklı birkaç önemli özelliği bulunmaktadır. Bu mealin farklı olan yönlerini burada zikretmek istiyoruz:
2006 yılında yayımlanan bu meal yukarıda da belirtildiği üzere, Kırgızca mealler arasında en yaygın olanlardan biridir. Surelerin başında, her surenin ismi Kırgızca transkripsiyon edilerek yazılmış, ayrıca dipnotta o surenin ne anlama geldiği açıklanmıştır. Bu meali okuduğumuzda akıcı ve erek dil odaklı olduğunu, bununla beraber bazı yerlerde kaynak dile bağlı kalmak kaygısıyla lâfzî tercümenin de esas alındığını tespit ettik.
İncelediğimiz mealin giriş kısmında hem İslam dünyasında hem de Kırgızistan’da meşhur olan tefsirler kaynak olarak kullanılmıştır.[8] Mütercimler, mealin sonunda bu çalışmayı hazırlama gerekçelerini ve izledikleri prensipleri kısa bir açıklama ile anlatmışlardır. Bu açıklamada Kur’an’ın sıradan bir kitap olmadığına, kendine has bir üslubunun ve belağatının bulunduğuna dikkat çekilmektedirler. Daha sonra: “Bununla beraber Kur’an tercüme edildiğinde Arap dilinin özelliklerinin aktarılmasında zorluklar ve eksiklikler meydana gelmektedir.” ifadesi kullanılmıştır.[9] Açıklamalarına şöyle devam etmektedirler: “Bu hem üzücü hem de korkutucudur. Çünkü bu Kutsal Kur’an’ın manasını değiştirmeye denktir. İşte bundan dolayı geçmiş âlim ecdadımız Kur’an’ı başka dillere tercüme etmeye karşı çıkmışlardır… Bizim tarihimizde de Kur’an’ı iyi bilen âlimler mevcuttu. Fakat “takva”larından dolayı bu işi yapmamışlardı. Meselenin bu hassas yönü bizi de tercüme faaliyetinden alıkoyacaktı; ancak aşağıda verdiğimiz nedenlerin bizi bu meali yapmaya mecbur kıldığını söyleyebiliriz:
Görüldüğü gibi ilim heyetinin hedeflediği prensipler gerçekten çok güzeldir, yaklaşımları da takdire şayandır. Fakat üzülerek ifade etmemiz gerekir ki hala bazı araştırmacılar tarafından “Kur’an’ın icazı” başka dile tercüme edilemeyeceği düşüncesiyle açıklanmaktadır. Kur’an’ın icazı ile Kur’an’ın tercümesini birbirine karıştırmaktadırlar. Hâlbuki Kur’an’ın icazı meselesi ile Kur’an’ın tercüme edilebilirliği birbirinden farklıdır. Elbette ki Kur’an’ı bir dile tercüme etmek onun bir benzerini getirmek demek değildir. Böyle bir düşünce yanlıştır.
Daha önce yapılan çalışmalarımızda birçok meali inceleme imkânımız oldu.[11] Söz konusu mealleri incelerken tercüme ve çeviribilim açısından var olan olumlu veya olumsuz yönlerini tespit ettik. İncelediğimiz meallerde, yapılan hataların hemen hemen benzer olduğunu gördük. Bunun sebebinin ise “meal çalışmalarında birbirinden yararlanma ve etkilenme” bir diğer önemli etken de “Kur’an Tercümelerinde Yöntem Sorunu” olduğunu söyleyebiliriz.[12]
“Iyık Kuran: Maanilerinin Kırgızça Kotormosu Menen” adındaki Kırgızca meali incelerken kendimize bir yöntem belirledik. Bazı bölümleri baştan sonuna kadar okumakla beraber, ağırlıklı olarak yanlış anlaşılan, mütercimlerin çeviribilim yönünden düştükleri hatalar ve bu hataların tekrarlandığı yerlere baktık. Böylece sistematik olarak meali inceledik ve bazı tespitlerde bulunduk.
İncelediğimiz “Iyık Kuran: Maanilerinin Kırgızça Kotormosu Menen” Kur’an mealinde yapılan yaygın hatalardan bazıları şunlardır:
Şimdi çalışmanın bu kısmında, örnekler eşliğinde, yukarıda zikrettiğimiz dört esas üzerinde durarak bazı tespitlerde bulunmak istiyoruz:
Sözlü bir metinde, muhatap dinleyicidir. Sözlü hitaptaki anlam dinleyiciyi hesaba katmadan şekillenmez. Bu tür metinlerde anlam genellikle ibarenin sınırlarını aşar. Bundan dolayı sözlü hitaplarda o anda, içinde bulunulan bağlamın önemi telaffuz edilen sözlerin önemi kadardır. O sözün “kim tarafından” söylendiği, “kime” söylendiği, “nerede” söylendiği, “ne zaman” söylendiği ve “niçin” söylendiği anlamın belirlenmesinde önemli bir rol oynar. Eğitim öğretim hayatında, eserlerde, dergilerde ve tamamen yazıda kullanılan dil ise “yazı dili”dir. Yazınsal bir metinde anlam genellikle okuyucudan bağımsızdır. Dolayısıyla anlam cümlenin sınırları içerisinde teşekkül etmek durumundadır. Anlatılmak istenilen şey belli bir mantıksal dizgi içerisinde, bir bütünlük gözetilerek, giriş, gelişme ve sonuçtan oluşan bir kurgu içerisinde, mümkün olduğu ölçüde anlam boşluğu bırakılmadan anlatılır. Çünkü “okuyucu” sadece bir metinle karşı karşıyadır. Her şeyi metnin sınırları içerisinde anlamak durumundadır. Bu yüzden yazınsal/ kitabî metinlerde anlamın belirlenmesinde metin dışı unsurlara pek fazla ihtiyaç duyulmaz.
Kur’an’ın “sözlü metin” oluşunu son derecede önemseyen merhum hocam Salih Akdemir şöyle bir açıklama yapmaktadır:
“Şu halde başarılı bir Kur’ân çevirisi, onun bu sözlü metin olma özelliğini göz önünde bulundurmak suretiyle, bu durumun yol açtığı kapalılıkları gidermek üzere tarihi arka plana inmek, orada olayları sanki yaşıyormuşçasına belirlemeye çalışmak ve sonuçta gerekirse yeni bir metin inşa etmekle mümkün olur. Eğer ayetlerin inişine neden olan tarihi arka plan belirlenmeyecek, yani tarihi bağlam kurulamayacak olursa, salt Arapça bilgisi ile inen ayetleri doğru olarak anlayabilmek asla söz konusu olamaz.”[13]
Şimdi, incelediğimiz mealden bir örnek vermek istiyoruz. Bağlamı bilen ve aynı zamanda kendisi de bağlamın bir parçası olan dinleyicinin rahatlıkla anladığı bir konuşma, yazıya aktarıldığında bağlamın dışında olan ve bağlamı bilmeyen “okur” tarafından anlaşılamayan kısımları olabilir yahut yanlış anlaşılabilir. Aynı durum Kur’ân metninin anlaşılması hususunda da söz konusu olabilir:
وَأَنْفِقُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَلا تُلْقُوا بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ وَأَحْسِنُوا إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ
Аллах жолунда (мал-мүлкүңөрдү) сарптагыла. Өзүңөрдү өз колуңар менен отко таштабагыла. Чындыгында, Аллах – жакшылык кылуучуларды жакшы көрөт.[14]
Tercümesi: Allah yolunda (mal-mülkünüzü) sarf edin. Kendinizi, kendi elleriniz ile ateşe atmayınız. İyilik edin. Muhakkak ki, Allah – iyilik yapanları sever.
İstanbul Gazve’sinde Müslümanlardan bir zat, şehrin surları içinde güvenlik içerisinde bulunan Rumlar üzerine açıktan hücum etmiş, bunu gören diğer Müslümanlar ( ayetinin sebebi nüzulünü bilmedikleri için yukarıdaki ayete işaret ederek ); kendi eliyle kendini tehlikeye atıyor “ألقى بيده إلى التهلكة” demişlerdi. Bunun üzerine Hz. Ebû Eyyûb el-Ensarî şöyle demiştir:
“Bu ayetin manası, sizin anladığınız gibi değildir. Bu ayeti biz daha iyi biliyoruz. Çünkü bu ayet, biz, Ensar topluluğu hakkında nazil olmuştur. Allah Teâlâ, Peygamberine yardım edip İslâmiyet’i galip ve muzaffer kıldığında biz artık mallarımızın başında durup onların ıslahı ile meşgul olalım, bu zamana kadar kaybolan mallarımızı yeniden kazanalım demiştik. Allah Teâlâ ise ‘Allah yolunda infak edin. Kendi ellerinizle kendinizi tehlikeye atmayın’ ayetini indirdi.”[15]
Sözlü metin ile yazılı metin arasındaki inceliklere dikkatleri çeken Walter J. Ong, sözlü metni yazılı metne geçirdiğimizde hangi uçurumların ortaya çıkacağını şu şekilde dile getirmektedir:
…Fakat metinleşmiş kelimeler, yazılı veya basılı olsun, özellikle açıklama gerektirir, çünkü on binlerce yıl her insan toplumunda yegâne kelime biçimi olan konuşulan kelimeler çoğunlukla nihayette açıklanan, (zımnen fakat gerçek olarak) anlamları verilen kelimeler olmuştur. Bu anlam verilme, kelimelerin konuşulduğu durumdaki sözlü-olmayan unsurlar yoluyla gerçekleşmiştir: Kim kime konuşuyor, hangi münasebetle, nasıl bir dürtüyle, hangi jestlerle, hangi yüz ifadeleriyle, vb. konuşuyor. Bu sözlü olmayan unsurlar bir metinde yoktur ve bir şekilde telafi edilmelidirler…[16]
Yapılan açıklamalardan da görüldüğü gibi ayet kendi bağlamı dikkate alınmadan anlamlandırıldığı için tamamen yanlış anlaşılmıştır. Yukarıda verdiğimiz örnekte de görüldüğü üzere bağlamdan bağımsız, bağlamı göz ardı ederek Kur’ân ayetlerini anlamaya çalışmak, cümleden bağımsız olarak, cümleyi göz ardı ederek kelimeyi anlamaya/anlamlandırmaya çalışmak gibidir. Nasıl ki, onlarca anlamı olan, onlarca anlama gelebilen bir kelime bir cümlenin içerisinde yer aldığında, bir cümle dizgesinin içine girdiğinde kelimenin anlamı kesinleşiyorsa, aynı şekilde çok farklı biçimlerde anlaşılması/anlamlandırılması mümkün olan bir ayet de aynı şekilde bir bağlama oturduğu zaman tek bir anlama gelmektedir.[17]
Dil, zaman içinde değişen ve gelişen bir varlıktır. Dildeki anlam değişmesini şu şekilde açıklayabiliriz: Bir kelimede anlam değişmesi, onun anlattığı kavramlardan az ya da çok uzaklaşması, onunla uzak yakın ilgisi bulunan, ya da hiç ilgisi bulunmayan yeni bir kavramı yansıtır duruma gelmesidir.[18] 19. yüzyılda dil bilimlerinin değişme ve gelişmesiyle ilgili kurallar ve düşünceler ileri sürülmüş ve dildeki unsurların doğuşu, değişmesi ve gelişmesi bakımından dili değerlendiren tarihi yöntem şekillenmeye başlamıştır.[19]
Sami dillerinde bir kelimenin anlam değişmelerini tespit için dilcilerin geliştirdiği art süremli (diachronic) semantik ve eş süremli (synchronic) semantik metodu kullanılır. Bu tasnif Ferdinand de Saussure’ye aittir. Art süremli semantik, dilin zaman içinde yani geçmişten günümüze kadar geçirmiş olduğu değişiklikleri inceler. Eş süremli semantik ise, dilin şu andaki durumunu ya da belli bir zaman dilimi içindeki konumunu belirler.[20] Özellikle Sami Dilleri söz konusu olduğunda art süremli semantik araştırmaların, dildeki bir kelimenin kaybolan kök anlamlarının yeniden keşfedilmesinde çok önemli bir rolü vardır.
Meal incelemesinde karşılaştığım bir durum da “E/M/R” fiilinin “söylemek” anlamı göz ardı edildiği için bundan dolayı bazı ayetler yanlış anlaşılabilmektedir.[21] Burada konuyu bir örnekle açıklamak istiyoruz:
وَإِذَا أَرَدْنَا أَن نُّهْلِكَ قَرْيَةً أَمَرْنَا مُتْرَفِيهَا فَفَسَقُوا فِيهَا فَحَقَّ عَلَيْهَا الْقَوْلُ فَدَمَّرْنَاهَا تَدْمِيرًا.
Качан бир айылды (калааны) жок кылгыбыз келсе, алардын дөөлөтүнө чиренгендерине буйрук кылабыз. Бирок алар каршылашып, бузукулугун улантышат. Ошондо аларга деген сөз (өкүм) чындыкка айланат. Ошентип, түбү менен ойрон кылабыз. [22]
Bu mealin Türkçe karşılığı şöyledir: Ne zaman bir köyü (şehri) yok etmek istersek, onlardan zenginliğiyle böbürlenenlerine emrederiz. Fakat onlar karşı gelerek bozgunculuğuna devam ederler. O zaman onlara denilen söz (hüküm) gerçeğe dönüşür. Böylece tamamıyla helak ederiz.
Süleyman Ateş bu ayete şu şekilde meal vermiştir:
“Biz bir kenti helâk etmek istediğimiz zaman onun varlıklılarına emrederiz, orada kötü işler yaparlar, böylece o ülkeye (azâb) karâr(ı) gerekli olur, biz de orayı darmadağın ederiz.”[23]
Bu ayette geçen “E/M/R” fiiline “söylemek” anlamı verilirse metnin anlamı bağlama uygun ve belirgin hale gelir. Dolayısıyla ayetteki “أَمَرْنَا – emernâ” fiiline zevkine düşkün zenginleri “söz sahibi kılarız” diyebiliriz. Böylece onlar memleketin başına gelince “hakkındaki hükmümüz gerçekleşir de oranın altını üstüne getiririz” ifadesi yerini bulmuş olur.
Meal çalışması esnasında ayetlerin inişine neden olan tarihi arka plan dikkatlice incelenmezse veya doğru tespit edilmezse sadece Arapçaya hâkim olmakla ayetlere doğru anlam vermek, onların manalarını gerektiği gibi yansıtmak asla söz konusu değildir. Nitekim incelediğimiz meale baktığımızda bağlamı doğru kuramadıkları için Kur’ân-ı Kerim bazı ayetleri yanlış anlaşılmış ve dolayısıyla yanlış tercüme edilmiştir. Bunu bir örnekle açıklamak istiyoruz:
يَا بَنِي آدَمَ خُذُواْ زِينَتَكُمْ عِندَ كُلِّ مَسْجِدٍ وكُلُواْ وَاشْرَبُواْ وَلاَ تُسْرِفُواْ إِنَّهُ لاَ يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ. قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِينَةَ اللّهِ الَّتِيَ أَخْرَجَ لِعِبَادِهِ وَالْطَّيِّبَاتِ مِنَ الرِّزْقِ قُلْ هِي لِلَّذِينَ آمَنُواْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا خَالِصَةً يَوْمَ الْقِيَامَةِ كَذَلِكَ نُفَصِّلُ الآيَاتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ.
(31). Эй, Адамдын урпактары! Ибадатка ең мыкты кийимиңерди кийгиле. Жегиле, ичкиле, бирок ысырапкорлук кылбагыла! Анткени, Аллах ысырапкорлорду жакшы көрбөйт. (32). “Аллах өз пенделерине чыгарган Аллахтын кооз нерселерин (кийимдерин) жана Ал берген жакшы насиптерди (ырыскыларды) силерге ким арам кылды?” – деп айткын. “Бул жакшы нерселер, чындыгында, бул дүйнөдө ыйман келтиркендер үчүн (гана жаратылган, бирок башкалар да андан пайдаланышат). Акыретте болсо бул момундарга гана таандык”, деп айт. Билген коомго Биз аяттарыбызды ушинтип байандайбыз.[24]
Mealin Türkçe tercümesi şöyledir: Ey, Âdemoğulları! İbadet için en iyi elbiselerinizi giyinin. Yiyiniz, içiniz, fakat israf etmeyiniz! Çünkü Allah müsrifleri sevmez. De ki: “Allah kendi kullarına çıkardığı güzel şeyleri (elbiseleri) ve Onun verdiği güzel nasipleri (rızıkları) sizlere kim haram kıldı?”. De ki: “Bu iyi şeyler, gerçekten, bu dünyada iman edenler için (sadece yaratılmıştır, fakat başkaları da bundan faydalanıyorlar). Ahirette ise bu sadece Müslümanlara hastır”. Bilen kavme biz ayetlerimizi böyle açıklarız.
Bu örnek incelendiğinde söz konusu ayetin bağlamının mütercimler tarafından yanlış anlaşıldığı açıkça görülecektir. Fakat bununla birlikte 31. ayetin manasını tamamlayan 32. ayetin meali bağlamına uygun bir şekilde verilmiştir.
Bu ayetin sebeb-i nüzulü şudur:
Müşrikler, Kâbe’yi çıplak ziyaret ediyorlardı. Ziyaret dönemlerinde et, yağ, süt gibi değerli gıda maddelerini yemezler; diğerlerini ise çok az yerler ve bunun dinî bir vecibe olduğuna inanırlardı. Bu şekilde daha çok sevap elde edildiğine inanılıyordu. A’raf 31. ayeti bu batıl uygulamayı kaldırmaktadır. A’raf 32. ayette ise dünyadaki rızıkların herkes için, kıyamette ise sadece inananlar için olduğu vurgulanmaktadır.
Konuyla alakalı Taberi şu ifadeye yer vermektedir:
يقول تعالى ذكره لهؤلاء الذين يتعرّون عند طوافهم ببيته الحرام ويبدون عوراتهم هنالك من مشركي العرب ، والمحرّمين منهم أكل ما لم يحرّمه الله عليهم من حلال رزقه تبرّرا عند نفسه لربه : يا بَنِي آدَمَ خُذُوا زِينَتَكُمْ من الكساء واللباس ، عِنْدَ كُلْ مَسْجِد وكُلُوا من طيبات ما رزقتكم ، وحللته لكم ، وَاشْرَبُوا من حلال الأشربة ، ولا تحرّموا إلا ما حرّمت عليكم في كتابي أو على لسان رسولي محمد صلى الله عليه وسلم .
Allah (c.c.) bu ayet ile çıplak bir vaziyette Beytü’l-Haram’ı tavaf eden Arap müşriklere seslenmektedir. Taberi’nin tefsirinde açıkça görülmektedir ki ayet, müşrik Arapların bu çirkin adetlerini bertaraf etmek için inmiştir. Ayrıca aç-susuz kalarak kendilerine eziyet eden müşriklere bunun bir sevap olmadığını bildirmektedir. Bilakis Allah’ın helal kıldığı şeyleri haram kılarak aşırılığa kaçmamalarını emretmektedir. Daha sonra Taberi aşağıda, 32. ayette geçen ( قُلْ هِي لِلَّذِينَ آمَنُواْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا خَالِصَةً يَوْمَ الْقِيَامَةِ ) kısmını da ele alarak (خَالِصَةً) kelimesinde kıraat farklılığı olduğunu söylemektedir.
يقول الله تعالى ذكره لنبيه محمد صلى الله عليه وسلم : قل يا محمد لهؤلاء الذين أمرتك أن تقول لهم مَنْ حَرّمَ زِينَةَ اللّهِ التي أخْرَجَ لِعِبادِهِ والطّيّباتِ مِن الرّزْقِ إذ عيوا بالجواب فلم يدروا ما يجيبونك : زينة الله التي أخرج لعباده ، وطيبات رزقه للذين صدّقوا الله ورسوله ، واتبعوا ما أنزل إليك من ربك في الدنيا ، وقد شركهم في ذلك فيها من كفر بالله ورسوله وخالف أمر ربه ، وهي للذين آمنوا بالله ورسوله خالصة يوم القيامة، لا يشركهم في ذلك يومئذٍ أحد كفر بالله ورسوله وخالف أمر ربه.
Her ne kadar kelimeyi ötreli okumak caiz ise de (خَالِصَة) kelimesinin nasb okunmasını daha uygun gören Taberi, ayetin delaletinde, dünyada Allah’a iman etmeyenlerin de Allah’ın sunduğu nimetlere ortak olduklarını, fakat ahirette ise o nimetlerin sadece Müslümanlara has olacağını ifade etmektedir.[25] Ayrıca bu görüşü paylaşan çok sayıda müfessir bulunmaktadır.[26]
İşte bu sebebe binaen Allah Teâlâ (يَا بَنِي آدَمَ خُذُواْ زِينَتَكُمْ عِندَ كُلِّ مَسْجِدٍ – Ey Âdemoğulları! İbadet etmek üzere mescide (Kâbe) her gidişinizde elbiselerinizi giyinin.) şeklinde hitap etmiştir. Ayetin devamında ise ( وكُلُواْ وَاشْرَبُواْ وَلاَ تُسْرِفُواْ إِنَّهُ لاَ يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ – Yiyin, için (helal olan yiyecek ve içeceklerden kendinizi mahrum bırakarak) aşırılığa kaçmayın) aç-susuz kalarak aşırılığa gitmeden (israf etmeden) dengenin sağlanması istenmektedir.[27] 32. ayette de önemli bir ayrıntı vardır ki, o da, Allah’ın, ayetin sonuna doğru:
قُلْ هِي لِلَّذِينَ آمَنُواْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا خَالِصَةً يَوْمَ الْقِيَامَةِ – “Onlar dünya hayatında (müşterek ) kıyamet gününde ise sadece inananlar içindir” diye haber ver” buyurmasıdır. Allah’ın nimetlerinin hem Müslümanları hem de Müslüman olmayanları kapsadığını, ahirette ise sadece Müslümanlara has “خَالِصَة” olacağını bildirmesidir.[28]
Bugün sofra duası haline gelen bu ayetler aslında güzel “elbiselerle süslenmeyi” değil “çıplak olmamayı”, “az yememeyi” değil bilakis “aç kalmamayı” emretmektedir. Bütün bunları göz önüne aldığımızda 31. ve 32. ayetlerin anlamı şu şekilde olmalıdır:
31-32. Ey Âdemoğulları! İbadet etmek üzere mescide (Kâbe) her gidişinizde elbiselerinizi giyinin. Yiyin, için (helal olan yiyecek ve içeceklerden kendinizi mahrum bırakarak) aşırılığa kaçmayın. Çünkü Allah, aşırılığa kaçanları sevmez. Öyleyse “Allah’ın kulları için yarattığı elbiseyi, temiz ve hoş rızıkları yasaklayan kimdir?” diye sor. “Onlar dünya hayatında (müşterek ) kıyamet gününde ise sadece inananlar içindir” diye haber ver. İşte biz, bilen bir topluluk için ayetleri böyle açıklıyoruz.
Kur’ân-ı Kerîm, insanların kendi aralarındaki konuşmalarını aktarırken o dönemin dil özelliğine dair önemli bir üsluba dikkatlerimizi çekmektedir. Örneğin “Biz” zamiri bulunan ifadeler Kur’ân-ı Kerîm’de “Siz” zamiriyle aktarılmaktadır. Bu özellik, Kur’ân’ın inmiş olduğu dönemdeki Arapçaya ait bir özelliktir; çünkü kişilerin kendi aralarındaki konuşmalar, bugünkü Arapçada da “biz” zamiriyle ifade edilmektedir. Fakat bu üslubun bir istisnası Ankebut Suresinde geçmektedir:
وَقَالَ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ لِلَّذِينَ آمَنُواْ ٱتَّبِعُواْ سَبِيلَنَا وَلْنَحْمِلْ خَطَايَاكُمْ وَمَا هُمْ بِحَامِلِينَ مِنْ خَطَايَاهُمْ مِّن شَيْءٍ إِنَّهُمْ لَكَاذِبُونَ
İnkâr edenler iman edenlere, “Yolumuza uyun da sizin günahlarınızı yüklenelim” derler…[29]
Her ne kadar dış görünüşüne göre “وَلْنَحْمِلْ – yüklenelim” ibaresi emir kipi gibi gözükse de anlam açısından haber niteliği taşımaktadır.[30] Bu ayet dışında günlük konuşmalarımızda kullandığımız “yapalım”, “diyelim”, “gidelim” şeklindeki ifadeleri Kur’an “siz” zamirlerinin bulunduğu emir kipinde kullanmaktadır.
Bu konuyu örnekle izah etmek istiyoruz. Ali İmran Suresi’nin 72-74 ayetlerinde şöyle bir diyalog bulunmaktadır:
وَقَالَتْ طَّآئِفَةٌ مِّنْ أَهْلِ ٱلْكِتَابِ آمِنُواْ بِٱلَّذِيۤ أُنْزِلَ عَلَى ٱلَّذِينَ آمَنُواْ وَجْهَ ٱلنَّهَارِ وَٱكْفُرُوۤاْ آخِرَهُ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ (72) وَلاَ تُؤْمِنُوۤاْ إِلاَّ لِمَن تَبِعَ دِينَكُمْ قُلْ إِنَّ ٱلْهُدَىٰ هُدَى ٱللَّهِ أَن يُؤْتَىۤ أَحَدٌ مِّثْلَ مَآ أُوتِيتُمْ أَوْ يُحَآجُّوكُمْ عِندَ رَبِّكُمْ قُلْ إِنَّ ٱلْفَضْلَ بِيَدِ ٱللَّهِ يُؤْتِيهِ مَن يَشَآءُ وَٱللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ (73) يَخْتَصُّ بِرَحْمَتِهِ مَن يَشَآءُ وَاللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ (74) [31]
İncelediğimiz meal bu ayeti Kırgız diline şöyle tercüme etmiştir:
“Китеп ээлеринин бир тобу (өз ара) “Ыймандууларга түшүрүлгөнгө күндүн башында ыйман келтирип, анын айагынга каршы чыккыла! Балким алар кайтаар”, – дешет.” “Силердин диниңерди ээрчигендерге Сен: “Чындыгында, Аллахтын жолу – туура жол!” – деп айткын. (Алар): “Эгер силер аларды ээрчисеңер, анда силерге түшүрүлгөн нерселер алардын бирөөсүнө да берилгендигине ишенбегиле, же алар Эгеңердин алдында силерге (күнөөнү) жаап салышат”, – деп айтышат. (Сен): “Чындыгында, жакшылык – Аллахтын колунда, аны Өзү каалаганына берет”, – деп айт. Чындыгында, Аллах – баарын Камтуучу, Билүүчү. Ал каалаган адамына Өз ырайымын багыштайт. Аллах – Улуу Ырайымдуулуктун Ээси!”[32]
Kırgızca Mealin Türkçe tercümesi şöyledir: “Kitap ehlinden bir grup (kendi aralarında) “İman edenlere indirilene günün başında iman edip, onun sonunda karşı çıkın! Belki onlar dönerler” derler. Sizin dininize tabi olanlara Sen: “Gerçekten Allah’ın yolu – doğru yoldur!” de. (Onlar): “Eğer siz onlara tabi olursanız, o zaman size indirilen şeylerin onlardan hiçbirine verildiğine inanmayın, veya onlar Rabbinizin huzurunda sizlere (günahı) üzerinize yükler”, – derler. (Sen): “Gerçekten iyilik – Allah’ın elindedir, onu dilediğine kendisi verir,” – diye söyle. Gerçekten, Allah – her şeyi kapsayan, bilendir. O, rahmetini dilediğine verir. Allah – Büyük Lütuf Sahibidir”.
Görüldüğü üzere bu mealde “siz” zamiri, ayetin Arapça metninin dış görünüşüne göre tercüme edilmiştir ve böyle bir tercüme Kur’an’ın dil özelliğine uygun değildir.
Bu ayetlerde “konuşan” ile “muhatabın” sözleri birbirine karıştırılmış, dolayısıyla kimin kime ne dediği mütercimler tarafından açık bir şekilde anlaşılamamıştır.
Öncelikle belirtmek gerekir ki bu mealde “وَلاَ تُؤْمِنُوۤاْ إِلاَّ” ifadesi tercüme edilmemiştir, ayetin baş kısmı göz ardı edilerek: “Силердин диниңерди ээрчигендерге Сен: “Чындыгында, Аллахтын жолу – туура жол!” – деп айткын” yani: “Sizin dininize tabi olanlara Sen: “ Gerçekten Allah’ın yolu – doğru yoldur!” de.” şeklinde tercüme edilmiştir. Böyle bir ifade ise ayetin anlamını tamamen bozmuştur. Verdiğimiz mealin tercümesinde de açıkça görüldüğü gibi ayetin vermek istediği mesaj yanlış anlaşılarak bağlam yanlış kurulmuştur. Bununla beraber “siz” zamirleri ise dış görünüşlerine göre tercüme edilmiş ve zamirlerin kullanımına dair bu tarzın Kur’ân’ın inmiş olduğu dönemdeki dile ait bir özellik olduğunun farkına varılamamıştır.[33]
Kur’an’ı Kerim’in birkaç yerinde Yahudiler ve Hıristiyanlar arasındaki münakaşadan bahsedilmektedir. Ayetteki bilgilere göre her grup kendi haklılığını savunmaktadır ve hidayetin, doğru yolun ve kurtuluşun ancak kendi dinlerine tabi olunmakla gerçekleşebileceğini iddia etmektedirler.[34] Dolayısıyla Yahudiler ve Hıristiyanlar Müslümanları da kendi dinlerine çağırmaktadırlar. Bu durumla ilgili aktarılan bilgi ayette şu şekilde geçmektedir:
وَقَالُواْ كُونُواْ هُوداً أَوْ نَصَارَىٰ تَهْتَدُواْ قُلْ بَلْ مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفاً وَمَا كَانَ مِنَ ٱلْمُشْرِكِينَ .
Ayet-i kerimenin Kırgızca meali şöyledir: “Алар: “Иудей, же христиан болгула, туура жолду табасыңар”, – дешти. “Жок! Ибрахимдин дини таза , ал көп кудайчылардан болгон эмес”, – дегин!”[35]
Kırgızca mealin Türkçe tercümesi: Onlar: “Yahudi veya Hıristiyan olun, doğru yolu bulursunuz”, – derler. De ki “Hayır! İbrahim’in dini temiz, o müşriklerden değildi”.
Bu ayeti Hasan Basri Çantay şu şekilde tercüme etmiştir:
(Yahudî ve Hıristiyanlar Müslümanlara:) «Yahudî veya Nasranî olun ki doğru yolu bulasınız» dediler. De ki (Habîbim): «Hayır, (biz) muvahhid (Allah’ı bir tanıyarak ve müslim) olarak İbrâhîmin dîni (n deyiz). O, Allaha eş tutanlardan değildi».[36]
Yahudiler, Müslümanlardan hidayete erebilmeleri için kendi dinlerine uymalarını istemektedirler. Hıristiyanlar da Müslümanlardan aynı şeyi istemektedirler. Fakat elimizdeki Kırgızca meal incelendiğinde sanki her iki grup bir ağızdan konuşuyorlarmış gibi gösterilmektedir. Hâlbuki her grup kendi dininin hak olduğunu, karşı tarafın mensubu olduğu dinin ise batıl olduğunu savunmaktadır.
Ayetin doğru mealinin şöyle olması gerekiyor: (Yahudiler) “Yahudi olun ki doğru yolu bulasınız” ve (Hıristiyanlar da) “Hıristiyan olun ki doğru yolu bulasınız” dediler…
Konunun daha iyi anlaşılabilmesi için Bakara Suresi’nden bir örnek daha vermek istiyoruz:
وَقَالُواْ لَن يَدْخُلَ ٱلْجَنَّةَ إِلاَّ مَن كَانَ هُوداً أَوْ نَصَارَىٰ تِلْكَ أَمَانِيُّهُمْ قُلْ هَاتُواْ بُرْهَانَكُمْ إِن كُنْتُمْ صَادِقِينَ .
Алар: “Бейишке иудей же христиан болгондон башка эч ким кире албайт”, – дешет. Бул – алардын үмүт-тилеги гана! Аларга: “Эгер айтканыңар чын болсо, далилиңерди келтиргиле!” – деп айт.[37]
Kırgızca mealin Türkçe tercümesi: Onlar: “Cennete Yahudi veya Hıristiyan olandan başka hiç kimse giremeyecektir”, – derler. Bu – onların sadece ümit-dilekleridir! Onlara “Eğer dediğiniz doğru ise, delilinizi getirin!” – diye söyle.[38]
Diyanet Mealinde bu ayet şu şekilde tercüme edilmiştir:
Bir de; “Yahudi ve Hıristiyanlardan başkası Cennet’e girmeyecek” dediler. Bu, onların kuruntuları! De ki: “Eğer doğru söyleyenler iseniz (iddianızı ispat edecek) delilinizi getirin.”[39]
Yukarıda da görüldüğü üzere bazı meallerde ne Hıristiyanlar Yahudilerin cennete girebileceklerini söylüyorlar ne de Yahudiler Hıristiyanların cennete girebileceklerini söylüyorlar. Ayetten açıkça anlaşılmaktadır ki her iki grup sadece kendi din mensuplarının cennete gireceklerini iddia etmektedirler.
Mesela Taberi şöyle bir izah yapmaktadır: “Söz konusu ayette şu kastedilmektedir: Yahudiler: “Ancak Yahudi olan cennete girecek.” dediler, Hıristiyanlar da: “Ancak Hıristiyan olan cennete girecek.” dediler. Mana muhatap tarafından iyi bilindiği için her iki grubun söylediği bir araya getirilmiştir…”[40] ve kanaatimize göre doğru meal de Taberi’nin belirttiği gibi olmalıdır.
Seçtiğimiz örnekler ve tefsirlerden verdiğimiz açıklamalar göstermektedir ki Kur’an’ın kendine has bir dil özelliği vardır. Bu özellik bilinmediği takdirde ayetler yanlış anlaşılmaya her zaman açıktır.
Kur’ân-ı Kerim’in doğru anlaşılabilmesi, öncelikle Arap dilinin ve belağatının en iyi biçimde bilinmesine ve Kur’an’ın, ilk muhatapları olan Hz. Peygamberin ve Onun güzide ashabının Kur’ân’ı anladıkları gibi anlaşılmasına bağlıdır.[41]
Kırgızca “umulur ki, belki” ifadeleri “үмүт кылуу, балким, мүмкүн” kelimeleri ile karşılanmaktadır. Bununla beraber cümledeki sebebiyeti bildirmek için “үчүн, ошон үчүн” sözcükleri kullanılır.
Şimdi ise birkaç örnekle konuyu izah etmek istiyoruz. Mesela Bakara Suresi’nin 21. ayetini ele alalım:
يَٰـأَيُّهَا ٱلنَّاسُ ٱعْبُدُواْ رَبَّكُمُ ٱلَّذِي خَلَقَكُمْ وَٱلَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ.
“Эй, адамдар! Силерди да, силерге чейинкилерди да жараткан Эгеңерге сыйынгыла! Балким силер коркоорсуңар.”[42]
Mealin Türkçe tercümesi: Ey insanlar! Sizleri de, sizden daha öncekileri de yaratan Rabbinize ibadet edin! Belki sizler korkarsınız.
Bu ayeti doğru meali şu şekilde olmalıdır:
Ey insanlar! Sizi ve sizden öncekileri yaratan Rabbinize ibadet edin ki, Allah’a karşı gelmekten sakınasınız.[43]
Mealde görüldüğü gibi “ لَعَلَّ – Lealle” edatı mütercimler tarafından “балким-belki” şeklinde tercüme edilmiştir. Hâlbuki tefsir kaynaklarımız bu ayette geçen “ لَعَلَّ – Lealle” edatının sebebiyet anlamında olduğunu bariz bir şekilde vurgulamışlardır. Mütercimlerin yararlandıklarını ifade ettikleri tefsir kitaplarında da durum bizim söylediğimiz gibidir.[44]
Başka bir örneği ise A’raf Suresi’nden vermek istiyoruz:
وَقَطَّعْنَاهُمْ فِي ٱلأَرْضِ أُمَماً مِّنْهُمُ ٱلصَّالِحُونَ وَمِنْهُمْ دُونَ ذٰلِكَ وَبَلَوْنَاهُمْ بِٱلْحَسَنَاتِ وَٱلسَّيِّئَاتِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ .
“Аларды жер бетинде (ыдыратып) тайпаларга бөлүп салдык. Алардын жакшылары да, жамандары да бар. Аларды жакшылык менен да, жамандык менен да сынайбыз. Мүмкүн (каапырлыктан) кайтышаар.”[45]
Mealin Türkçe tercümesi: Onları yeryüzünde (yayıp) kavimlere böldük. Onların iyileri de kötüleri de vardır. Onları hem iyilikle hem de kötülükle imtihan edeceğiz. Umulur ki (küfürden) dönerler.[46]
Bu ayette de geçen “ لَعَلَّ – Lealle” edatına “Мүмкүн – mümkün/belki” anlamı verilmiştir. Hâlbuki bağlam dikkate alındığında “sebebiyet” anlamı vermek daha uygun düşmektedir. Yine “Аларды жакшылык менен да, жамандык менен да сынайбыз – Onları hem iyilikle hem de kötülükle imtihan edeceğiz” cümlesi gelecek zaman kipiyle tercüme edilmiştir. Hâlbuki ayette geçmişten bahsedilmektedir.[47]
İncelediğimiz mealde “umulur ki, belki” anlamları “үмүт – ümüt, балким – balkim, мүмкүн – mümkün” sözcükleriyle karşılanmıştır. Sebebiyeti bildirmek için ya açıkça “үчүн-üçün” sözcüğü kullanılmış veya mananın içinde sebebiyeti gizli şekilde bildirecek bir cümle kurulmuştur. Mealde “ لَعَلَّ – Lealle” edatına toplam 37 defa sebebiyet anlamı verilmiştir. Bunun dışında bazı ayetlerde “ لَعَلَّ – Lealle” edatına istifham anlamı verilmiş,[48] bazen te’kid anlamı verilmiş,[49] bazen de hiç mana verilmemiştir.[50] Bu sonuç bize mütercimlerin “ لَعَلَّ – Lealle” edatını sözlük ve bağlam anlamını bilerek ve farkında olarak kullanmadıklarını göstermektedir.
Daha önce de vurgu yaptığımız gibi ayetin doğru anlaşılabilmesi için ayetin arka planının/esbab-ı nüzulünün tespit edilmesi gerekmektedir. Bu alanda uzman olan müfessirlerimizden Ebu’l A’la el-Mevdudi’nin de dediği gibi,[51] sözlü bir metin olan Kur’ân’ı Kerîm’de, yazılı metinlerde alışık olduğumuz “giriş-gelişme-sonuç” düzenini aramak yanlıştır. Kur’ân metni, birbiriyle irtibatlı fakat müstakil parçalar halinde olup ayetler farklı zamanlarda, farklı mekânlarda, farklı konularda ve farklı topluluklara hitaben nazil olmuştur. Konuşma diliyle ifade edilen pasajlardan meydana gelen ve kronolojik olarak (nüzul sırasına göre) düzenlenmemiş olan Kur’ân metni, bu nedenle günümüz okurunun beklentilerinden farklı olabilir. Kur’ân-ı Kerîm’in bu özellikleri gerçekten de O’nun doğru anlaşılması için kesinlikle göz önünde bulundurulması gereken hususlardır. Bununla beraber Kur’an-ı Kerim bir hitap dili olduğundan, içerdiği bazı konular çok kısa geçmektedir/zikredilmektedir. Zaten nazil olan ayet veya ayetler muhatabın zihninde belli bir şekil almaktadır, dolayısıyla Kur’an onları tekrar dile getirmek istememiştir. Bundan dolayı, biz Müslümanlar, bugün ayetleri okuduğumuzda, açık olmasına rağmen bazı konuları anlamakta güçlük çekebilmekteyiz.
Konuyu örnekle açıklamak istiyoruz:
فَذَكِّرْ إِن نَّفَعَتِ ٱلذِّكْرَىٰ.
“Эгер эскертүү пайдалуу болсо, анда эскерткин.”[52]
Türkçe tercümesi şöyledir: Eğer hatırlatma faydalı olursa o zaman hatırlat.[53]
İncelediğimiz mealde bu ayetin yanlış tercüme edildiğini düşünüyoruz. İlim heyeti burada hazfın var olduğunu dikkate almamıştır. Nitekim öğüt vermenin kime yararının olacağını sadece Allah bilmektedir. Dolayısıyla peygamberimizin üzerine düşen sadece tebliğdir: Sen, ancak bir uyarıcısın.[54] Fatır suresinde geçen bu ayeti yorumlayan Kurtubi şu açıklamada bulunmuştur:
أي : رسول منذر ، فليس عليك إلا التبليغ ، ليس لك من الهدي شيء إنما الهدى بيد الله تبارك وتعالى .
“Yani uyaran bir elçisin. Sana düşen ancak tebliğdir. Hidayete iletmek gibi bir imkânın yoktur. Hidayet ancak şanı yüce ve mübarek olan Allah’ın elindedir”.[55]
Bu ve buna benzer ayetler, peygamberimizin üzerine düşen görevin sadece tebliğ etmek olduğunu sıkça vurgulamaktadır. Dolayısıyla bu tebliğden nasibini kimin alabileceği sadece Yüce Mevla’mız tarafından bilinmektedir. Fakat bununla beraber A’la Suresindeki bu ayete, sanki tezatmış gibi; “O halde eğer öğüd fâide verirse (durma) öğüd ver.”[56] şeklinde anlam verilmesi, ayeti anlama bakımından kafaları karıştırabilmektedir.
Bu ayet bazı Kur’an araştırmacılarının dikkatini çekmiş ve mananın doğru anlaşılabilmesi için hazf edilen kısmın da tespit edilmesine gayret gösterilmiştir. Bu tespitlere dair ilk önce müfessirlerden birkaçının ifadelerini zikretmek istiyoruz. Beğavi ayeti şu şekilde yorumlamaktadır:
{ فَذَكِّرْ } ، عِظْ بالقرآن، { إِن نَّفَعَتِ ٱلذِّكْرَىٰ } ، الموعظة والتذكير. والمعنى: نفعت أو لم تنفع، وإنما لم يذكر الحالة الثانية، كقوله: { سَرَابِيلَ تَقِيكُمُ ٱلْحَرَّ } ، وأراد: الحر والبرد جميعاً.
Beğavi, ayette “fayda verse de vermese de” açıklaması ile hazfın var olduğunun altını çizmekte ve bununla yetinmeyip Kur’an’ın başka yerlerinde de buna benzer hazfların var olduğunu örnekleriyle gözler önüne sermektedir.[57]
Aynı konuya dikkatleri çeken meal yazarları da vardır. Tefsirlerde gördüğümüz gibi meallerde de mananın tam anlaşılabilmesi için hazf edilen kısım ya parantez içerisinde ya da düz cümle olarak verilmiştir.[58] Bazı meal yazarları ise gereksiz açıklamalar ve konudan uzak izahlardan da kendilerini alıkoyamamışlardır.
Tevbe suresi hariç surelerin hepsi besmele ile başlamaktadır. Bu surenin neden besmelesiz başlandığına dair tefsir literatürümüzde farklı ve geniş bilgiler verilmektedir. İnceleme konumuz olan meale baktığımız zaman durum biraz faklıdır. Bu mealde her ne kadar Arapça kısmında besmele bulunmuyor ise de surenin mealinde besmelenin (tercümesi) bulunmaktadır. Hatırlatmak isteriz ki bu hata Kırgızistan’da ilk değildir. Daha önce de aynı hata yapılmış ve büyük tepkilere neden olmuştur.[59]
Kırgızistan’da son zamanlarda yayımlanan meallerden birini “dil özellikleri” ve “çeviribilim” açısından incelemeyi hedeflediğimiz bu yazıda konuyla ilgili bazı tespitlerimizi göstermeye çalıştık. İncelenen eserde, kendinden önce yapılan meallere göre gelişme göstermekle birlikte anlam-bağlam ilişkisi ve dilsel özellikler yönünden karşılaştığımız yetersizliklerin olduğunu tespit ettik. Bu eksiklikler bir yönüyle “kaynak dil” ile “hedef dil” özelliklerine ait hususların dikkate alınmamasıyla ilgilidir. Diğer taraftan ise kelimelerin geçirdiği anlam değişmeleri, dile ait özellikler ve anlam-bağlam ilişkisi hususu başarıyla uygulanamamıştır. Bu eksikler: kelimenin anlamlandırılması, cümlenin doğru çevirilmesi ve konunun tespiti düzeyinde görülmektedir. Bu mesele yalnızca incelediğimiz meale ait bir sorun değildir.
Ecdadımızdan kalan zengin bir tefsir literatürüne sahibiz. Kur’an’ı anlamada ve farklı dillere tercüme etmede bu literatür hakkıyla kullanılırsa büyük başarılar elde edileceğine inanıyoruz. Fakat günümüzde, incelediğimiz çalışmada da görüldüğü gibi, meal hazırlayanların, geçmiş mirası yeterince incelememeleri bir yana, dil araştırmaları sahasında ortaya çıkan yeni gelişmelerden de yararlanmadıkları görülmektedir. Bunun doğal bir neticesi olarak da birçok Kur’an ayetini okurlara yanlış aktarmış olmaktadırlar. Biz bu tür yanlışların daha az yapılması için bazı tespit ve önerilerde bulunmuş olduk. Dikkate alındığı zaman meal hazırlanmasında faydasının olacağını düşündüğümüz örnekleri yazı içerisinde verdik.
[1] Verilen bilgilere göre her sene Kırgızistan’dan Ankara ve Bolu’ya öğrenim için 60 öğrenci gönderilmektedir. Böylece bu öğrenciler bir yıl ülkemizde “Hazırlık Sınıfı” programını alarak öğrenimlerine Oş’ta devam etmektedirler. Ayrıca mezunlardan her yıl 10 öğrenci yüksek lisans ve doktora için Ankara’ya gönderilmektedir. Detaylı bilgi için OşMU’nun resmi sitesine bakınız: http://www.teolog.edu.kg
[2] According to the information, each year 60 students are sent from Kyrgyzstan to Ankara and Bolu for the study. These students study here one year a “Preparatory School” program and after continue their education in own country in Osh. In addition, each year, 10 students sent to Ankara for the master degree and Ph.D. For more information please refer to the official website of OşMU: http://www.teolog.edu.kg
[3] Gülden Sağol Yüksekkaya, “Kur’an-ı Kerim’in Kırgızca Çevirileri,” Turkish Studies dergisi, 9:9 (2014), s.32. Konuyla ilgili ayrıca bkz: Vahit Göktaş, “Kırgızistan’da Dini Yayınlar,” Araşan Sosyal Bilimler Enstitüsü İlmî Dergisi, 54:2 (2013), s.159-160.
[4] Örneğin bkz: Erkinbek Kunduzov, Kırgızcadaki Arapça Kelimeler ve Bunların Arapça Öğrenimindeki Yeri, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Danışman: Emrullah İşler, Gazi Üniversitesi, Ankara 2006. Ayrıca bkz: İnayetulla Azimov, Kur’an’daki Deyimler, Kırgızca Karşılıkları ve Arapça Öğretiminde Kullanımı, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Danışman: Musa Yıldız, Gazi Üniversitesi, Ankara 2012. İnayetulla Azimov, “Kurandagı Frazeologizmderdi Kırgız Tiline Kotoruu Maselesi,” Oş Devlet Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi İlmî Dergisi, sayı 16-17, (2012), s.53-57.
[5] Bkz: Ernis Tursunov, Kur’an, Kırgızistan yay., Bişkek 1991, s. 4. Bu meal Ernis Tursunov tarafından Rusçadan Kırgızca’ya çevrilmiştir.
[6] Eser hakkındaki bilgilerin Türkçe okunuşu: Iyık Kuran: Maanilerinin Kırgızça Kotormosu Menen. Abdışşükür İsmailov, Düyşön Abdıldayev, Sadibakas Doolov, Sadık Gavay, Erkam Matbaası, 2006.
[7] 607. sayfada Arapça ve Kırgızca “ücretsiz dağıtılmaktadır, para ile satılmaz” ibaresi bulunmaktadır.
[8] 1. Kutsal Kur’an (Kur’an-ı Kerim); 2. Celaleyn tefsiri; 3. Nesefi tefsiri; 4. Beydavi tefsiri; 5. Taberi tefsiri; 6. Bağavi tefsiri; 7. Safvetü’t-Tefasir tefsiri; 8. İbni Kesir tefsiri; 9. Tefsiru’l-kerimi’r-rahman fi tefsiri kelami’l-mennan tefsiri; 10. Znaçenie i smısl korana, I-IV cilt, Abd es-Salam el-Mansi ve Sumeyya Muhammed el-Afifi, bkz: Heyet, Iyık Kuran: Maanilerinin Kırgızça Kotormosu Menen, s.610.
[9] Heyet, Iyık Kuran: Maanilerinin Kırgızça Kotormosu Menen, s.605
[10] Heyet, Iyık Kuran: Maanilerinin Kırgızça Kotormosu Menen, s. 605.
[11] Burada ilk önce doktora tezimizi zikredebiliriz: Mursal Atamov, “Rus Dilinde Yayınlanan Kuran’ı Kerim Çevirilerinin Çeviribilim açısından İncelenmesi (Başarılı Bir Rusça Kur’an Çevirisinin Oluşturulmasına Katkı)”, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), danışman: Salih Akdemir, Ankara Üniversitesi, 2013. Bunun dışında “ لَعَلَّ – Lealle” edatını incelediğimiz bir makalede de birçok makaleyi ele alıp inceledik: Mursal Atamov, “Kur’ân-ı Kerim’de “لَعَلَّ – Lealle” Edatının Kullanılışı ve Anlamları,” Diyanet İlmi Dergi, 29:3, ( 2013), ss.77-94.
[12] Konuyla alakalı bkz: Halil Hacımüftüoğlu, Kuran Tercümelerinde Yöntem Sorunu, İz yay., İstanbul 2008.
[13] Salih Akdemir, Son Çağrı Kur’ân, Ankara Okulu yay., Ankara 2009, s. XXVIII.
[14] Bakara Suresi, 2/195, Heyet, Iyık Kuran: Maanilerinin Kırgızça Kotormosu Menen. Benzer örnek için bkz: Rum Suresi, 30/1-5, Heyet, Iyık Kuran: Maanilerinin Kırgızça Kotormosu Menen.
[15] Detaylı bilgi için bkz.: Abu’l Fida İsmail ed-Dimaşkî, İbn-i Kesir, Tefsîru’l Kur’ân’il Azîm, (tahkik: heyet), Müessesetü Kurtuba yay., Kahire 2000, II/220-221.
[16] Bkz.: Walter J. Ong, Oral Tradition, cilt 3, sayı 3, Kolombiya 1988, ss.259-269.
[17] Bu konuyla alakalı daha geniş bilgi için bkz: Dücane Cündioğlu, Kur’ân’ı Anlama’nın Anlamı Hermenötik Bir Deneyim, Tibyan yay., İstanbul 1995, s.65-78.
[18] Doğan Aksan, Her Yönüyle Dil Genel Çizgileriyle Dilbilim, Özkan Mat., Ankara 2000, s.118.
[19] Kaken Ahanov, Dil Bilimin Esasları, (aktaran: Murat Ceritoğlu), Türk Dil Kurumu yay., Ankara 2008, s.70.
[20] Bu konuda daha geniş bilgi için bkz.: Abdurrahman Kasapoğlu, Kur’ân’ı Anlamada Semantik Yöntem, Hikmet Yurdu, 2013/1, cilt 6, sayı: 11, s. 105-107. Ayrıca bkz.: Dücane Cündioğlu, Kur’ân Çevirilerinin Dünyası, Kapı yay., İstanbul 2011, s.33; Berke Vardar, Dilbilimin Temel Kavram ve İlkeleri, Multilingual yay., İstanbul 1998, s.39-40.
[21] Ayrıca “E/M/R”, “H/N/F”, “V/S/Y”, “A/B/D”, “R/H/M” köklerine verilen anlamlarda da benzer durumla karşılaştım. Örnek için bkz: İsra Suresi, 17/16, Heyet, Iyık Kuran: Maanilerinin Kırgızça Kotormosu Menen. Bu konuda geniş bilgi edinmek isteyenler Salih Akdemir hocanın semantikle alakalı yüksek lisans ve doktora tezlerinde danışmanlık yaptığı çalışmalara müracaat edebilirler. Ayrıca Salih Akdemir’e ait Son Çağrı Kur’ân mealin giriş kısmını okuyabilirler.
[22] İsra Suresi, 17/16, Heyet, Iyık Kuran: Maanilerinin Kırgızça Kotormosu Menen.
[23] İsra Suresi, 17/16, Süleyman Ateş, Kur’ân-ı Kerîm ve Yüce Meali, Kılıç Kitabevi, Ankara 1980.
[24] A’raf Suresi, 7/31-32, Heyet, Iyık Kuran: Maanilerinin Kırgızça Kotormosu Menen.
[25] Et-Taberi, Ebu Cafer Muhammed ibn Cerir, Câmiu’l-Beyân an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân, (tahkik: Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türki), Daru’l-Hıcr, Kahire 2001, X/149-162.
[26] Ebu’s-Suud b. Muhammedi’l-Imadî el-Hanefi, Tefsiru Ebi’s-Suud, (thk: Abdü’l-Kadir Ahmet Taha), Mektebetü’l-Riyadi’l-Hadiseti, Riyad-trs, II/338-339; Celalüddin Suyuti, ed-Durru’l-Mensur fi’t-Tefsiri bi’l-Me’sur, Merkezu lil-Buhusi ve’d-Diraseti’l-Arabiyyi el-İslamiyyi yay., Kahire 2003, VI/361-376; Muhammed b. Yusuf Ebu Hayyan el-Endelusi, el-Bahru’l-Muhit, Daru’l-Kutubi’l İlmiyyi, Beyrut 1993, IV/291-294; Abu’l-Leys es-Semerkandi, Bahru’l-Ulum, Daru’l-Kutubi’l İlmiyyi, Beyrut: 1993, I/538; Ebu Hafs Ömer b. Ali Ed-Dımeşki el-Hanbelî, İbn Adil, el-Lübab fi Ulûmi’l Kitab, (tah. Adil Ahmed Abdulmevcud vd.), Dar’ul Kütübi’l İlmiyye, Beyrut 1998, IX/87-95; Abdürrezzak b. Rizkulla el-Hanbelî, İzzu’d-Din, Rumuzu’l-Kunuz fi Tefsiri’l-Kitabi’l-Aziz, Suudi Arabistan 2008, II/107-111; Ebul Hasen Ali b. Muhammed b. Habib el-Basri, El-Maverdi, En-Nüketü ve’l Uyun Tefsiru Maverdi, Dar’ul Kütübi’l İlmiyyi, Beyrut trsz., II/217-219; Muhammed Abduh ve Reşîd Rızâ, Tefsîru’l-Menâr-Tefsîru’l-Kur’âni’I-Hakîm, Dâru’l-Menâr, Kahire 1947, VIII/379-391; Ebu’l-Ferec Cemalüddin Abdurrahman b. Ali b. Muhammed, El-Cevzi, Zadu’l-Mesir fi İlmi’t-Tefsir, Mektebetü’l-İslami, Dımaşk 1984, III/186-190; Ez-Zemahşerî, Ebû’l-Kâsım Mahmud İbn Ömer el-Harezmî, el-Keşşâf an Hakâiki’t-Tenzîl ve Uyûni’l-Ekâvîl fî Vücûhi’t-Te’vîl, Daru’l-İhyai’t-Turasü’l-Arabiyye, Riyad 2001, II/438-439.
[27] Bu ayetler üzerinde ayrıca bir makale yazarak Mehmet Akif Koç da durmuştur. Bkz.: Mehmet Akif Koç, Sebeb-i Nüzule Bağlı Anlamın Aşılmasını Kolaylaştıran Bir Unsur Olarak ‘Kur’ân Metni’: 7. A’raf Suresinin 31-32. ayetleri, İslamiyat VII, Ankara 2004 , sayı 1, s. 113-124.
[28] Bu ayetin tefsiri ile alakalı bkz: Et-Taberi, Camiu’l-Beyan An Te’vili Âyi’l-Kur’an, X/149-162; Es-Suyuti, ed-Durru’l-Mensûr fi’t-Tefsirî bi’l-Me’sûr, VI/361-376.
[29] Ankebût Suresi, 29/12.
[30] Mesela Taberi kendi tefsirinde bu ayeti “وَلْنَحْمِلْ ” ibaresini “نتـحمل – yükleniriz/üstleniriz” şeklinde açıklamıştır:
يقول: قالوا فإنكم إن اتبعتـم سبـيـلنا فـي ذلك، فبعثتـم من بعد الـمـمات، وجوزيتـم علـى الأعمال، فإنا نتـحمل آثام خطاياكم حينئذٍ …
bkz.: et-Taberi, Câmiu’l-Beyân an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân, XVII/367; Razi ise bu kalıbı daha açık bir şekilde izah etmektedir. Bu “وَلْنَحْمِلْ ” kipinin şart edatının cevabı olduğunu söylüyor:
ولنحمل صيغة أمر، والمأمور غير الآمر، فكيف يصح أمر النفس من الشخص؟ فنقول الصيغة أمر والمعنى شرط وجزاء، أي إن اتبعتمونا حملنا خطاياكم، قال صاحب «الكشاف»: هو في معنى قول من يريد اجتماع أمرين في الوجود، فيقول ليكن منك العطاء وليكن مني الدعاء، فقوله ولنحمل، أي ليكن منا الحمل وليس هو في الحقيقة أمر طلب وإيجاب …
bkz.: Fahruddîn Muhammed İbn Ziyâuddîn Ömer İbn El-Hüseyn El-Kureşî, er-Razi, Mefatihu’l Ğayb, Daru’l–Fikr, Beyrut 1981, XXV/41; Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed Ebi Bakr, El-Kurtubi, el-Camiu li-Ahkami’l-Kur’ân, Risale yay., Beyrut 2006, XVI/342-343.
[31] Başka örnekler için bkz: Yusuf Suresi, 12/8-10, 80-82.
[32] Al-i İmran Suresi’nin 73-74, Heyet, Iyık Kuran: Maanilerinin Kırgızça Kotormosu Menen.
[33] Şimdi doğru olduğuna inandığımız 72-74 ayetlerin meali sunmak istiyoruz: “Kitap eh-linden bir gurup (diğer bir guruba): “ İnananlara indirilene, günün başında inanalım, sonunda da inkâr edelim ki, onlar da (inançlarından) dönsünler “(derlerken), (diğer bir gurup da onlara): “Dinimize uyanlardan başkasına asla inanmayalım; aksi halde onlar (bu tür davranışlarımızı) Allah nezdinde (halk arasında) aleyhimize delil olarak kullanırlar “ demektedirler. De ki: “ Doğru yol, Allah’ın (belirlemiş olduğu) doğru yol, size verilmiş olanın aynen bir başkasına da verilmesidir. “ Yine de ki: “Kuşkusuz, lütuf Allah’ın elindedir; onu dilediğine verir. Allah (lüt-fu ) çok geniş olan, çok bilendir. O, sevgi ve rahmetini dilediğine ayırır. Allah çok büyük lütuf sahibidir.” Al-i İmran Suresi’nin 72-74, Salih Akdemir, Son Çağrı Kur’ân.
[34] Örnek için bkz: Bakara Suresi, 2/113, 135.
[35] Bakara Suresi, 2/135, Heyet, Iyık Kuran: Maanilerinin Kırgızça Kotormosu Menen.
[36] Hasan Basri Çantay, Kurân-ı Hakîm ve Meâl-i Kerîm, Mürşid Çantay yay., İstanbul 1980.
[37] Bakara Suresi, 2/111, Heyet, Iyık Kuran: Maanilerinin Kırgızça Kotormosu Menen.
[38] Şimdi doğru olduğuna inandığımız meali vermek istiyoruz: (Yahudiler): “Ancak Yahudi olanlar,” (Hıristiyanlar ise) “Ancak Hıristiyan olanlar, cennete girecektir.” demişlerdi. Bu, onların kuruntularıdır… Bakara Suresi, 2/111, Salih Akdemir, Son Çağrı Kur’ân.
[39] Bakara Suresi, 2/111, DİB Meali. Benzer biçimde tercüme eden mealler için bkz.: Elmalılı M. Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’ân Dili, Matbaai Ebüzziya, İstanbul 1935; Abdülbaki Gölpınarlı, Kur’ân-ı Kerîm ve Meâli, Remzi Kitabevi yay., İstanbul 1955; Ömer Nasuhi Bilmen, Kur’ân’ı Kerîm’in Türkçe Meali Âlisi ve Tefsiri, Bilmen yay., İstanbul 1965; Celal Yıldırım, İlmin Işığında Asrın Kur’ân Tefsiri, Anadolu yay., İzmir 1986;Yaşar Nuri Öztürk, Kur’an’ı Kerim Meali, Yeni Boyut yay., İstanbul 2011.
[40] Et-Taberi, Câmiu’l-Beyân an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân, II/428; Ayrıca bkz: Ez-Zemahşerî, Ebû’l-Kâsım Mahmud İbn Ömer el-Harezmî, el-Keşşâf an Hakâiki’t-Tenzîl ve Uyûni’l-Ekâvîl fî Vücûhi’t-Te’vîl, I/310.
[41] “ لَعَلَّ – Lealle” edatı ile ilgili detaylı bilgi için bkz: Mursal Atamov, “Kur’ân-ı Kerim’de “ لَعَلَّ – Lealle” Edatının Kullanılışı ve Anlamları”, s.77-94.
[42] Bakara Suresi, 2/21, Heyet, Iyık Kuran: Maanilerinin Kırgızça Kotormosu Menen.
[43] Bakara Suresi, 2/21, DİB Meali.
[44] Örneğin Taberi bu anlamı açıkça ortaya koymaktadır: Et-Taberi, Câmiu’l-Beyân an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân, I/387. Benzer yorumlar için bkz: Ebû Ali Fadl b. Hasan, Et-Tabersi, Mecmeu’l-Beyân fî Tefsîri’l- Kur’ân, Daru’l-Ulum, Beyrut 2005, I/78; Mukatil b. Süleyman, et-Tefsiru’l Kebir, Müessesetü’t-Tarihi’l-Arabiyy yay., Beyrut 2002, I/93.
[45] A’raf Suresi, 7/168, Heyet, Iyık Kuran: Maanilerinin Kırgızça Kotormosu Menen.
[46] Ayetin doğru meali şu şekilde olmalıdır: O Yahudî’leri yeryüzünde birçok ümmetlere ayırdık; içlerinde sâlihleri (iyileri) de vardı, bunlardan aşağı (küfürde) olanlar da. Onları hem nimetle, hem de musibetle imtihan ettik ki, gerçeğe dönsünler. (A. Fikri Yavuz, Kur’ân-ı Kerîm ve İzahlı Meâli Âlisi, İhlas Matbaacılık ve Dağıtım A.Ş. yay., İstanbul 1967).
[47] Mesela bkz: et-Taberi, Câmiu’l-Beyân an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân, X/533-534.
[48] Mesela bkz: En’âm Suresi, 6/51.
[49] Mesela bkz: Zuhruf Suresi, 43/28.
[50] Mesela bkz: Ra’d Suresi, 13/2; İbrahim Suresi, 14/37; Kehf Suresi, 18/6.
[51] Ebu’l A’la’l-Mevdudi de bu sorunu fark ederek meramını şöyle dile getirir: “Okuyucu, Kur’ân’ı incelemeye başlamadan önce, O’nun okunan diğer kitaplardan farklı ve eşsiz bir kitap olduğunu aklından çıkarmamalıdır. Sıradan kitapların aksine Kur’ân, edebî bir sıraya göre tertip edilmiş belirli konular hakkında bilgi, fikir ve tartışmaları ele almaz. Bu nedenle Kur’ân’a yabancı olan kişi, O’nunla ilk karşılaştığında, bölümler ve kısımlara ayrılmamış veya farklı konuların farklı bir şekilde ele alınmamış ve hayatın farklı yönleri ile ilgili emirlerin düzenli bir şekilde verilmemiş olduğunu görünce şaşkınlığa düşer… İşte bu nedenle yabancı bir okuyucu, kendi kitap anlayışına hiç uymayan bu tip şeylerle karşılaştığında şaşkına döner. Kur’ân’ın, ayetleri arasında hiç ilgi ve bağlantı veya konularında süreklilik bulunmayan bir kitap olduğunu, anlaşılmaz bir şekilde çeşitli konuları ele aldığını veya kelimenin kabul edilen anlamıyla bir kitap olmadığı halde, kitap şeklinde düzenlendiğini düşünmeye başlayabilir.” (Ebu’l-E’la, el-Mevdudi, Tefhimu’l-Kur’ân, Daru’l-Kalem, Kuveyt 1987, I/7-9.)
[52] A’la Suresi, 87/9, Heyet, Iyık Kuran: Maanilerinin Kırgızça Kotormosu Menen.
[53] Ayetin doğru meali şu şekilde olmalıdır: O halde, sen, yararlı olsun ya da olmasın, öğüt ver! (A’la Suresi, 87/9, Salih Akdemir, Son Çağrı Kur’ân).
[54] Fatır Suresi, 35/23.
[55] El-Kurtubi, el-Camiu li-Ahkami’l-Kur’ân, XXII/229.
[56] A’la Suresi, 87/9, H. Basri Çantay Meali.
[57] Bu konu ile alakalı benzer yorumlar için bakınız: Et-Tabersi, Mecmeu’l-Beyân fî Tefsîri’l-Kur’ân, X/254; Er-Razi, Mefatihu’l Ğayb, XXXI/144; El-Cevzi, Zadu’l-Mesir fi İlmi’t-Tefsir, IX/90; Ebu Muhammed Muhyissünne Hüseyin b. Mes’ud El-Bağavi, Ma‘âlimu’t-Tenzîl, Daru Tayyibe, Riyad h.1409, VIII/401; Ebu Muhammed Abdulhak b.Galib İbn Atiyye, Muharrerü’l-Veciz fi Tefsiri’l-Kitabi’l-Aziz, Daru’l-İlmiyye, Beyrut 2001, V/470; Ebû Muhammed Mekkî ibn Ebî Tâlib el-Kaysî, El-Hidaye İlâ Buliği’n-Nihaye, Câmiatü’ş-Şârika, Birleşik Arap Emirlikleri 2008, XIII/821; Alauddin Ali b. Muhammed b. İbrahim El-Hazin, Lübabu’t-Te’vil fi Maâni’t-Tenzil, Daru’l-Kutubu’l-İlmiyyi, Beyrut 2004, IV/418; Muhammed b. Yusuf Ebu Hayyan el-Endelusi, el-Bahru’l-Muhit, VIII/454.
[58] Örnekler için bkz: A. Fikri Yavuz, Muhammed Esed, Kur’ân Mesajı Meal – Tefsir, (çev: C. Koytak; A. Ertürk), İşaret yay., İstanbul 2002; Salih Akdemir, Son Çağrı Kur’ân.
[59] Haber hakkında bilgi için bkz: http://www.for.kg/ru/news/41669, tarih: 04 Mart, 2014.
Filed under: общий/genel/general | Tagged: aüif, Acıpayam, afifi, agız kokusu, ahiska Türkleri, ahıska, ahıska turkleri, ahıskalı, ahıskalılar, akdemir, akdemir salih, allah, alternatif iletişim, Ana Konularıyla İslam., Anahtar Kelimeler: “ لَعَلَّ - Lealle” edatı, ankara, ankarada ibranice, ankarada ibranice kursu, anlam, Anlam değişmeleri, arabic, arapça, arapça özel ders, “KUTSAL KUR’AN: KIRGIZCA MEAL” İSİMLİ ESERİN TANITIMI VE ÇEVİRİBİLİM AÇISINDAN İNCELENMESİ, Çal, Çameli, Çardak, Çeviribilim, ÇEVİRİBİLİM AÇISINDAN İNCELENMESİ., Çivril, ÖSYM, Özel Dersler İçin Kayıtlarımız Devam Etmektedir!, Özel Dil Kursları, çalışma izni, çeviri, ösym sınavı, özel ders, özel kurs, ülkede İslamî ilimlerle ilgili kitaplar bağımsızlık öncesine göre daha çok yayımlanmaya başlamıştır. Aynı şekilde meal çalışmaları da bu dönemde büyük bir ilerleme göstermişt, Babadağ, Baklan, bağlam, Bekilli, Beyağaç, bireysel ders, Bozkurt, bu, Buldan, Context, denizli, dictionary, dil kurslari, dil kursu, dilbilim, dilkurslari, DIY, dolar, АНАЛИЗ ПЕРЕВОДА В.ПОРОХОВОЙ:, АНАЛИЗ ПЕРЕВОДА M.-Н.0.ОСМАНОВА, Адекватность и интерпретации, Аль-Мунтахаб фи тафсир аль-Куран аль-Карим, Анализ Переводов Корана, Анализ Переводов Корана Изданных на Русском Языке с Точки Зрения Переводоведения, Бетси Яковлевна. Şidfar Betsi Yakovlevna. Perevod Korana. Перевод Корана, Вклад для успешного Перевода Корана на Русском Языке, Густав Леберехт, Дубай из космоса. Uzaydan Dubai, История переводов Корана на русский язык. İstoriya Perevodov Korana Na Russkiy Yazik, Ключевые Слова: частица "لَعَلَّ - Леалле", Коран, Можно ли достичь адекватности в переводе Корана?, Мурсел Етхем, О необходимости использования тафсиров при переводе Корана, О переводе фразеологизмов в Коране, Ошибки в значениях., Ошибки в переводе переносных значений ., Ошибки в переводе фразеологических значений. ., ПЕРЕВОД И. Ю. КРАЧКОВСКОГО, ПРОБЛЕМЫ ПЕРЕВОДА КОРАНА, Переводов Корана на Русском Языке, Русские переводы Корана, Салих Акдемир, Флюгель, Флюгель, Густав Леберехт, ЧАВО, ЧАВО (часто задаваемые вопросы), Шидфар, Язык Корана и его особенности, морфология, перевод Г. С. Саблукова., exegesis., FAQ, FAQ (frequently asked question), Fazlur Rahman, FLÜGEL, FLÜGEL, Gusiav Leberecht, frequently asked question, Güney, God, gramer, Gusiav Leberecht, Gustav Leberecht Flügel, hakikat, hayrettin karaman, he asked me to detect the last translation of The Holy Quran in the Kyrgyzstan and to write article about it. The aim of this article is: to reinforce the scientific exchange between the Osh State Uni, Hebreu, hebrew, Hebrew courses, hebrew gramer, Hebrew Numbers, Her Mütercim Haindir, history of the jews, Honaz, hızlı iletişim, ibadet, ibadetin gayesi, ibranca, ibranice, ibranice ankara, ibranice özel ders, ibranice gramer, ibranice kurs, ibranice kursları, ibranice kursu, ibranice sayı, ibranice yeni grup, ibranicekursları, israil, ivrit, jews, Kale, kötü koku, Keywords: “ لَعَلَّ - Lealle” preposition, KIRGIZCA MEAL, koku, kolay iletişim, ku'ran-ı kerim, Kur’an, Kur’an-ı Kerim’in mealler dünyası merhum Salih Akdemir hocamın da dikkatlerini çekmekteydi. Vefat etmeden önce benden Kırgızistan’da yayımlanan en son meallerden birini tespit edip bu k, KUR’ÂN-I KERİM’E DİLSEL YAKLAŞIMLAR, kurs, KUTSAL KUR’AN, Kyrgyz Language, Kırgızca, Kırgızistan’da İslami ilimler sahasında yapılmakta olan çalışmalar daha yeni gelişmektedir. Kırgızistan 1991 yılında bağımsızlığını kazandıktan sonra, mana, mansi, mürsel, mürsel ethem, meal, meaning, Meaning Changes, menora, Merkezefendi, meshet, Modern ibranice Dilbilgisi, morphology, Muhammed, muntahab, mursel ahıskalı, My dearest teacher Salih Akdemir was interested in the translations of The Holy Quran, nahiv, nereden ikamet alınır, nifal, niyazi, синтаксис, словарь, смысл, тафсир, толкование, часто задаваемые вопросы, oturma izni nasıl alınır, paal, padam, Padam'da bu dönem Rusça kursları başlayacaktır, Pamukkale, Quran, rus dilinde kuran meali, rus dilinde kuran tercümeleri, rus dilindeki mealler, rusça, rusça özel ders, rusça kur'an, rusça kuran meaali, rusça kuran tercümeleri, rusça meal, rusça meallerin incelenmesi, russian, Russian language, rusyada yayımşanan rusça mealler, salih akdemir, Sarayköy, sarf, sayılar, sözlük, Serinhisar, shalom, sss, SSS (Sıkça Sorulan Sorular), SSS (Sıkça Sorulan Sorular) FAQ (frequently asked question) ЧАВО (часто задаваемые вопросы), syntax, sınav, Tavas, Türkler için Arapça, türkler için ibranice, Türkler için Rusça, tefsir., tel-aviv, tercüme, The works in the field of Islamic Studies in the Kyrgyzstan are developing recently. Kyrgyzstan after gaining independence in 1991started publishing much more Islamic books than it was before independ, too. Before passing away, Traduttore Traditore, Traduttore Traditore...Her Mütercim Haindir..., Translation, Translation Studies, Trust, Turkey, گوستاو لبرشت فلوگل, گستاو فلوگیل, vatandaşlık., yabancılar için osym sınavı, yabancılar ikamet tezkeresi, yahudi, yahudilerin tarihi, yehudi, Yeni Bir Kur’ân-ı Kerim Sözlüğünün Gerçekleştirilmesine Katkı, yeni ikamet, yunanca, Şeker sugar סוכר سُكَّر сахар ζάχαρη Zucker, şalom, İbranice özel kurs, İbranice öğrenmek, İbranice Dilbilgisi, İbranice Dilbilgisi Modern ibranice Dilbilgisi, İbranice fiiller, İbranice kurslarını da başlatmayı düşünüyoruz, İkamet İşlemleri ücreti ne kadardır, İslam, İvrit ibranice kurs, ראשון לציון, غوستاف ليبرشت فْلوجِل | Leave a comment »
İnsanlığın mazhar olduğu en büyük medeniyetlerinden birini oluşturan İslam medeniyeti Kur’an merkezli bir medeniyettir. Bu yüzden Kur’an’ı Kerim’in doğru bir biçimde anlaşılması hayati bir önem arz etmektedir. Sorunun bilincinde olan âlimlerimiz Kur’an’ın anlaşılması için daha erken dönemlerden “Meanil- Kur’an”, “İ’rabul-Kur’an”, “sarf-nahiv” ve sözlükler konusunda ölümsüz eserler yazmışlardır. Ancak günümüzde Kur’an sahasında eser veren araştırmacılar yüce ecdadımızın bize sunmuş olduğu bu zengin birikimden genelde gereği gibi yararlanamamaktadırlar. Sonuç ortadadır. Birçok Kur’an ayeti yanlış anlaşılmış ve dolayısıyla yanlış çevrilmiştir. Bu çalışma “ لَعَلَّ – Lealle” edatı bağlamında yaygın olan hataların giderilmesini hedeflemektedir.
Anahtar Kelimeler: “ لَعَلَّ – Lealle” edatı, Kur’an, anlam, nahiv, sarf, sözlük, tefsir.
Islamic civilization that constitutes one of the most important civilizations humanity has ever seen is a Quran centered civilization. Therefore to understanding the Quran correctly is of crucial importance. Our scholars, who were aware of the problem composed everlasting works on “maani al-Quran”, “I’rab al-Qur’an”, “morphology (sarf) – syntax (nahiv)” and dictionaries. However our scholars who study on Quranic topics don’t take into consideration these riches our noble ancestors bequeathed to us. Consequently, most of Quranic verses were misunderstood and mistranslated. Our research aims at correcting widespread mistakes in context of “لَعَلَّ – Lealle” preposition.
Keywords: “ لَعَلَّ – Lealle” preposition, Quran, meaning, syntax, morphology, dictionary, exegesis.
Kur’ân-ı Kerim insanlığın mazhar olduğu son ilahî kelâmdır. Yüce Allah, onu 610-632 yılları arasında son Peygamber Hz. Muhammed vasıtası ile öncelikle ilk nazil olduğu topluma ve o dönemden itibaren de kıyamete kadar gelecek bütün insanlığa Arapça olarak indirmiştir. Bu yüzden onun doğru anlaşılması büyük bir önem arz etmektedir. Doğru anlaşılabilmesi ise öncelikle inmiş olduğu Arap dilinin ve belağatının en iyi bir biçimde bilinmesine ve Kur’an’ın ilk muhatapları olan Hz. Peygamberin ve O’nun güzide ashabının onu anladıkları gibi anlaşılmasına bağlıdır. Buradan ortaya çıkan sonuç şudur:
Erken dönemlerden itibaren âlimlerimiz Arap dili ve belağatı konusunda çok değerli eserler yazmışlar ve onları bizlere ulaştırmışlardır. Aynı şekilde müfessirlerimiz de Asr-ı Saâdet’ten itibaren Hz. Peygamberin ve O’nun güzide ashabının tefsirlerini/yorumlarını bizlere en doğru bir biçimde ulaştırmada son derece titiz davranmışlardır. O halde bizlere düşen, bize ulaşan bu değerli mirası gereği gibi incelemektir; çünkü Kur’an’ı doğru bir biçimde anlamak ancak ve ancak bu mirası değerlendirmemize ve incelememize bağlıdır. Ancak üzülerek ifade edelim ki, bizler bu mirası gereği gibi değerlendirmekten uzak bulunuyoruz. Elbette ki sonuçlar ortadadır: birçok Kur’an ayeti, azımsanmayacak sayıdaki araştırmacılar tarafından, bu aymazlıktan ötürü yanlış anlaşılmıştır. Daha da önemlisi, yapılmış hatalı anlamalarını hatalı biçimde okurlara da yansıtmalarıdır. İşte biz bu araştırmamızda âlimlerimizin bize ulaştırdığı değerli mirası dikkate almamaktan ötürü ortaya çıkan hataları incelemek istiyoruz. Bu araştırmamızda inceleme konumuzu “ لَعَلَّ – Lealle” edatı ile sınırlamak istiyoruz.[1] “ لَعَلَّ – Lealle” edatını öncelikle Arap dili gramer açısından ele alacağız. Klasik dönemden itibaren Arap dili gramercileri edatların kullanımına özel bir önem vermişlerdir. Bu gramerciler arasında özellikle “ لَعَلَّ – Lealle” edatının anlamı ve kullanımı hakkında bilgi verenleri zikredeceğiz.
Bazı gramerciler, değerli araştırmalarında “ لَعَلَّ – Lealle” edatına aşağıda da göstereceğimiz asıl üç manadan farklı anlamlar vermişlerdir. Mesela “Zan” ve “Şüphe” anlamını verenler arasında şu sözlük sahiplerini örnek gösterebiliriz: Hasan b.Kadim el-Muradî, el-Cana’d-Dani Fi Hurufi’l-Meani; Abu Bakr Muhammed b. Sehl ibn es-Sirac en-Nahvi el-Bağdadi, el-Usul Fi’n-Nahv, Bununla beraber gramercilerimiz genel olarak esas üç farklı anlamına ve kullanımına dikkat çekmişlerdir:
Gramercilerimizden sonra sözlük yazarlarımızın çok değerli eserlerine yer vermemiz gerekir. Gerçekten de âlimlerimiz erken dönemlerden itibaren bu alanda çok büyük eserler meydana getirmişlerdir.
Bu sözcükler incelendiğinde “ لَعَلَّ – Lealle” edatının genel olarak üç farklı anlamda kullanıldığı ortaya çıkar:
Fakat bu üç ana anlamla beraber bazıları “ لَعَلَّ – Lealle” edatının şüphe ve zan anlamlarına da dikkat çekmektedirler: İbn Manzûr, Lisânu’l-Arab; el-Cevheri, İsmail b. Hammad, es-Sihah, Tacü’l-Luğa ve Sıhahu’l-Arabiyye.
Bu sözlüklerle ilgili yapmamız gereken en önemli değerlendirme şudur:
Açıkça görülmektedir ki gramerciler ve sözlük yazarları “ لَعَلَّ – Lealle” edatı ile ilgili olarak üç farklı anlam tespit etmişlerdir. Önemli olan, söz konusu edatın metinlerde ve ayetlerde hangi anlamda kullanıldığının belirlenmesidir. Biz bu araştırmamızda “ لَعَلَّ – Lealle” edatının yerimizin sınırlı olması nedeniyle sadece Kur’an’ı Kerimdeki kullanımları üzerinde yoğunlaşacağız. “ لَعَلَّ – Lealle” edatı Kur’an’ı Kerimde 129 kez kullanılmıştır.[4] Amacımız bu “ لَعَلَّ – Lealle” edatının geçtiği ayetlerde hangi anlamlarda kullanıldığını belirlemektir. Bu konuda en önemli kaynaklarımız ecdadımızın bize miras bıraktığı tefsir kaynaklarımızdır. Bu kaynaklar, bize Kur’an’ı Hz. Peygamber ve onun güzide ashabının (r.a.) anladığı gibi anlamamıza imkân vermektedirler. İlke olarak geçmişten günümüze dek en önemli tefsir kaynaklarımızı araştırmamızda esas alacağız. Bu yapılmadığı içindir ki birçok araştırmacı, birazdan örnekleyeceğimiz üzere küçümsenmeyecek sayıda Kur’an ayetini yanlış anlamışlar ve dolayısıyla birçok dile yanlış çevirmişlerdir. Yerimizi kısıtlı olması nedeniyle biz burada sadece Türkçe, Rusça ve İngilizce Kur’an çevirileri üzerinde odaklanacağız. Kur’an’ı Kerimde 129 kez geçen “ لَعَلَّ – Lealle” edatını kullanımlarını geçmişten günümüze seçtiğimiz tefsir kaynakları incelediğimiz zaman söz konusu edatın kullanımı ilgili olarak şu sonuca ulaşmış bulunuyoruz:
Açıkça görülmektedir ki “ لَعَلَّ – Lealle” edatı bütün Kur’an’ı Kerimde ümit ve beklenti kullanım dışında sadece sebep ifade etmek için kullanılmıştır.
Hal böyleyken incelemeye konu olan dillerdeki araştırmacılar tefsir kaynaklarımıza başvurma konusunda gereken özeni göstermedikleri için sebep ifade etmek için kullanılan “ لَعَلَّ – Lealle” edatını “umulur ki, belki” anlamında yanlış çevirmişlerdir. Aşağıda konuyu daha iyi izah edebilmemiz için bazı örnekler sunacağız:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ
Ey iman edenler! Allah’a karşı gelmekten sakınmanız için oruç, sizden öncekilere farz kılındığı gibi, size de farz kılındı. (Diyanet İşleri Başkanlığı).[7]
Açıkça görüleceği üzere Diyanet İşleri Başkanlığı çevirisi ayete “ لَعَلَّ – Lealle” edatına sebep anlamı vererek onu doğru bir biçimde çevirmiştir.[8] Ancak şimdi sunacağımız çeviriler bu konuda başarılı olamamışlardır:
Sunacağımız İngilizce çeviri de ayeti doğru çevirmiştir:
O ye who believe! fasting is prescribed to you as it was prescribed to those before you, that ye may (learn) self restraint (Abdullah Yusuf Ali)[13]
Türkçedeki “belki, olabilir, şans eseri, umulur ki” gibi kelimelerin Rus dilinde karşılığı “может быть, быть может, авось, возможно, пожалуй ”’dır. Fakat Rus dilinde yayınlanan meallerde genelde “может быть/ быть может” ifadesi kullanılır. Rus dilinde sebebiyeti bildiren kelimeler ise: “чтобы, чтоб, дабы, для, для того чтоб, для того чтобы, затем чтоб, затем чтобы, ради, с тем чтоб, с тем чтобы” gibi lafızlardır.
Bu kısa bilgiyi verdikten sonra şimdi biz burada Rusça mealleri de zikretmek istiyoruz.
İlk önce yanlış tercüme edilen mealleri ele almak istiyoruz:
Başarılı olan mealler ise şunlardır:
وَقَالَت طَّآئِفَةٌ مِّنْ أَهْلِ الْكِتَابِ آمِنُواْ بِالَّذِيَ أُنزِلَ عَلَى الَّذِينَ آمَنُواْ وَجْهَ النَّهَارِ وَاكْفُرُواْ آخِرَهُ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ
Ayeti yanlış tercüme eden mealler arasında şunlardır:
Ayeti doğru çevirenler:
Rusça meallerde bu ayeti yanlış çevirenler arasında aşağıdakilerdir:
“Вы на рассвете дня уверьте в Книгу,
Что тем ниспослана, кто в Господа уверовал (душой),
В конце же дня вы отрекитесь от нее –
Как знать, быть может, отрекутся и они (Porohova)[22]
İncelediğimiz Rus dilinde yazılan mealler arasında bu ayeti doğru anlayan bir meal yoktur. Üstte de gösterdiğimiz gibi, bütün mealler buradaki “ لَعَلَّ – Lealle” edatına “belki” anlamı vermişlerdir.
وَهُوَ الَّذِي يُرْسِلُ الرِّيَاحَ بُشْراً بَيْنَ يَدَيْ رَحْمَتِهِ حَتَّى إِذَا أَقَلَّتْ سَحَاباً ثِقَالاً سُقْنَاهُ لِبَلَدٍ مَّيِّتٍ فَأَنزَلْنَا بِهِ الْمَاء فَأَخْرَجْنَا بِهِ مِن كُلِّ الثَّمَرَاتِ كَذَلِكَ نُخْرِجُ الْموْتَى لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ
Ayeti doğru çevirenler:
Rusça mealler arasında ayeti yanlış tercüme edenler:
(Чтоб воскресить на Суд их);
Быть может, это вас уразумит. (Porohova)[29]
Ayeti doğru çevirenlerden ise sadece bir meal olmuştur:
وَإِذَ قَالَتْ أُمَّةٌ مِّنْهُمْ لِمَ تَعِظُونَ قَوْماً اللّهُ مُهْلِكُهُمْ أَوْ مُعَذِّبُهُمْ عَذَاباً شَدِيداً قَالُواْ مَعْذِرَةً إِلَى رَبِّكُمْ وَلَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ
Bu ayeti kerimeyi yanlış çevirenlerden bazıları:
İncelediğimiz meallerden sadece ikisi manayı doğru yansıtmıştır:
… İçlerinden bir grup (cumartesi yasağını çiğneyenleri engellemeye çalışanlara): “Allah’ın yok edeceği ya da (hiç değilse) çok şiddetli bir azap ile cezalandıracağı bir topluluğa ne diye öğüt veriyorsunuz ki…?” diye sorduklarında, onlar: “Rabbinizin katında sorumluluktan kurtulmak ve (yasağı çiğneyenlerin) Allah bilincine varmalarını (sağlamak) için … ” diyerek karşılık vermişlerdi. (S. Akdemir).[35]
Rusça meallere gelince yanlış olanları şunlardır:
“Зачем вы увещаете народ,
Который Аллах (задумал) погубить иль наказать суровой карой?”,
(Они) ответили: “Чтоб оправдаться пред Владыкой вашим
И дать возможность им страшиться Его гнева”. (Porohova)[36]
Yine açıkça görülmektedir inceleme konumuz olan mealler arasında bu ayeti doğru yansıtan meal bulunmamaktadır.
وَقَالَ لِفِتْيَانِهِ اجْعَلُواْ بِضَاعَتَهُمْ فِي رِحَالِهِمْ لَعَلَّهُمْ يَعْرِفُونَهَا إِذَا انقَلَبُواْ إِلَى أَهْلِهِمْ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ
Ayeti yanlış çevirenler listesi:
Doğru çevirenler arasında:
Rusça mealleri ele alacak olursak, yanlış anlam verenler arasında:
“Вы им в седельные вьюки
Их (меновой) товар вложите,
Чтоб обнаружили они его
Только тогда, когда вернутся к своим семьям.
Быть может, это их заставит возвратиться”. (Porohova)
Rusça mealler arasında doğru çevirenler şunlardır:
إِنَّ اللّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالإِحْسَانِ وَإِيتَاء ذِي الْقُرْبَى وَيَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاء وَالْمُنكَرِ وَالْبَغْيِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ
Ayeti yanlış anlayanlar:
Ayete doğru anlam verenler:
Rusça meallerden Nahl suresinin 90 ayetine yanlış anlam verenler:
Bağlamından da açıkça sebebiyet anlama geldiği anlaşılan bu ayeti doğru çevirenler:
Благодеяние и щедрость к близким,
Он запрещает мерзость, беззаконие и бунт,
Он вразумляет вас,
Чтоб вы размыслили (и обратились). (Porohova)[46]
وَكَذَلِكَ أَنزَلْنَاهُ قُرْآناً عَرَبِيّاً وَصَرَّفْنَا فِيهِ مِنَ الْوَعِيدِ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ أَوْ يُحْدِثُ لَهُمْ ذِكْراً
Ayeti yanlış tercüme edenlerden bazıları:
Ayeti doğru çevirenler:
Rusça meallerden ayeti yanlış çevirenlerden bazıları:
И поместили в нем угрозы
(Для тех, кто глух к знаменьям Нашим), –
Быть может, побоятся они Бога,
Иль он пробудит в них воспоминание (о Нем). (Porohova)
Ayeti doğru çevirenler ise:
Aşağıda vereceğimiz örnek “ لَعَلَّ – Lealle” edatını tercüme edebilmemiz açısından çok dikkat çekicidir. Nitekim bu ayette “ لَعَلَّ – Lealle” edatına hem sebebiyet hem de belki/umulur ki anlamı vermemiz mümkündür. Her iki anlam da bağlamı dikkate alındığında doğrudur. Fakat yine de “ لَعَلَّ – Lealle” edatına sebebiyet anlamı verilmesi kanaatimizce daha doğrudur.
إِذْ رَأَى نَاراً فَقَالَ لِأَهْلِهِ امْكُثُوا إِنِّي آنَسْتُ نَاراً لَّعَلِّي آتِيكُم مِّنْهَا بِقَبَسٍ أَوْ أَجِدُ عَلَى النَّارِ هُدًى
Bu ayette “ لَعَلَّ – Lealle” edatına umulur ki ve belki anlamları verenlerden bazıları:
Şimdi ayete doğru anlam veren meali alalım:
“Hani o bir ateş görmüştü de ehline (ailesine, yakınlarına): “kesinlikle ben bir ateş gördüm. Ondan size bir kor parçası getirmem yahut ateş üzerinde bir kılavuz bulmam için siz bekleyin” demişti…” (Hakkı Yılmaz)[54]
Şimdi Rusça meallerden bu ayete yanlış anlam verenleri inceleyelim:
И сказал семейству своему:
“Останьтесь (здесь).
Я чувствую присутствие огня.
Быть может, от него я принесу вам головешку
Иль у огня того путь верный отыщу” (Porohova)
Gösterdiğimiz bu ayet hiçbir meal tercümeni tarafından doğru anlaşılmayan üçüncü örnektir. Bu ayeti de maalesef doğru yansıtan Rusça meal bulunmamaktadır.
فَإِنَّمَا يَسَّرْنَاهُ بِلِسَانِكَ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ
Türkçe mealler arasında ayeti yanlış tercüme edenler:
İncelediğimiz mealler arasında ayeti doğru anlamlandıranlar bazıları:
Rusça mealler arasında yanlış olanlar:
Быть может, вспомнят нечестивцы! Так подожди, они-то ждут. (Şumovskiy)[58]
Rus dilinde anlamı doğru yansıtanlardan bazıları:
Sonuç olarak – yukarıda da verilen örneklerden açıkça görüldüğü gibi – Kur’an’ı Kerim’de 129 defa geçen “ لَعَلَّ ” edatının anlamı 121 yerde “sebebiyet” 6 yerde “belki, umulur ki, ümit edilir ki”, 2 yerde “istifham/soru” anlamalarında kullanılmıştır. Bununla birlikte günümüzde araştırmacılar, geçmiş mirası incelemedikleri için bu ayırımın farkına varamamışlar ve dolayısıyla birçok Kur’an ayetini okurlara yanlış aktarmışlardır. O halde bütün çabalar Kur’an’ın doğru bir biçimde okura aktarılmasına yönelik olmalıdır.
[1] “ لَعَلَّ ” “lealle” nin “ َعَلَّ” “alle” kökünden geldiğini söyleyenler de vardır. “ لَعَلَّ ” edatının kökü hakkında daha fazla bilgi için bkz: Muhammed bin Muhammed Murteza ez-Zebidi, Tacü’l-Arus min Cevahiri’l-Kamus, (tah: Abdulkerim el-İzbavi), yay. Türasü’l-Arabiy, Küveyt – 1965, XXX/372; Muhammed bin Abu Bakr bin Abdu’l-Kadir er-Razi, Muhtaru’s-Sihah, yay. Dairatü’l-Meacim fi Mektebeti Lübnan, Beyrut – 1946, s. 250; İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâluddîn Abdullah b. Yûsuf, Muğni’l-Lebîb an Kütübi’l-E‘ârîb, (tah. ve şerh: Dr. Abdüllatif Muhammedü’l-Hatib), yay. Silsiletü’t-Türase, II/434-439.
[2] “ لَعَلَّ – Lealle” edatı Allah’ın kitabında kullanıldığında bazılarına göre: ümit ve beklentiyi güçlendirme içindir. Diğer bir gruba göre ise sebebiyet anlamında kullanılır. Bkz: … “ فأمّا لعلَّ إذا جاءت في كتاب الله تعالى، فقال قوم: إنَّها تقويةٌ للرَّجاء والطَّمع وقال آخرون: معناها كَيْ ” . Abu’l-Huseyn Ahmad b. Faris b. Zekeriyya, Mu’cemu Makayisi’l-Lüğa, (tah: Abdu’s-Selam Muhammed Harun), Daru’l-Fikr, trs, IV/12-15; Abu’l-Hasan Ali b. İsmail b. Side el-Mursî, el-Muhkamu ve’l-Muhitu’l-A’zam, yay. Daru’l-Kutubu’l-İlmiyya, (tah:Abdu’l-Hamid Hinravi), Beyrut – 2000, I/97-98; … Ümit, beklenti ve şüphe için, Kur’an’da zikredildiğinde sebebiyet anlamında kullanılmaktadır. Bkz: … وهي كلمة رجاءٍ وطمَع وشك وقد جاءت في القرآن بمعنى كَيْ … İbn Menzur, Ebu Fadl Muhammed b. Celaluddin Mukrim el-Ensari (tah: heyet), Lisanu’l-Arab, yay. Daru Sadır, Beyrut – trs, XI/607; Muhammed bin Muhammed Murteza ez-Zebidi, Tacü’l-Arus min Cevahiri’l-Kamus, yay. Türasü’l-Arabiy, Küveyt – 1965, XXX/372.
[3] Bu edatın anlamına gelince istenilen veya korkulan bir şeyin beklentisini ifade eder… Bkz: Muhammed b. Abi Bekir b. Abdi’l-Kadir er-Razi, Muhtaru’s-Sihah, yay. Dairetü’l-Meacim Mektebetü Lübnan, Beyrut – 1986, s. 189: … ومعناه التوقع لمرجو أو مخوف وفيه طمع وإشفاق … ; İsmail b. Hammad el-Cevheri, es-Sihah, Tacu’l-luğa ve Sihahu’l-Arabiy, (Ahmad Abdu’l-Gafur Attar), 4.baskı, yay. Daru’l-İlm, Lübnan- 1990, V/1774.
[4] Muhammed Fuad Abdü’l-Baki, Mu’cemü’l-Müfehres li-Elfazi’l-Kur’ani’l-Kerim, Darü’l-Kutubü’l-Misriyye yayınevi, Kahire – h.1364, s.648-649; ElSaid M. Badawi, Muhamad Abdel Haleem, Arabic-English Dictionary of Qur’anic Usage, Brill, Leiden-Boston, 2008, s.842; İsfahani, Ebu’l-Kasım el-Hüseyn ibn Muhammed, (Muhammed Halil İtani), el-Müfredet fi Garibi’l-Kur’an, Daru’l-Ma’rife Yayınevi, Lübnan – 2005, s. 454-455.
[5] Hud, 11/12; el-Enbiya, 21/111; el-Ahzab, 33/63; eş-Şûrâ, 42/17; et-Talâk, 65/1; Abese, 80/3.
[6] El-Kehf, 18/6; eş-Şuarâ, 26/3.
[7] El-Bakara/183, Heyet, Diyanet İşleri Başkanlığı, Kur’an-ı Kerim Meâli, yay. Özgün Matbaacılık San. Ve Tic. A.Ş., 12.baskı, Ankara – 2006. Ayrıca müfessirlerimizin bu ayete sebebiyet anlamı verenlerden bazıları için bkz: Mukatil b. Süleyman, Tefsiru Mukatil b. Süleyman, yay. Müessesetü’t-Tarihi’l-Arabiy, (V cilt), Lübnan – 2002, I/160; Et-Taberi, Ebu Ce’fer Muhammed ibn Cerir, (tah: et-Turkiy, Abdullah ibn Abdu’l-Muhsin), Tefsiru’t-Taberi, Camiu’l-Beyan An Te’vili Âyi’l-Kur’an, Daru Hicr Yayınevi, Birinci Baskı, Kahire – 2001, III/156; er-Razi, Fahruddîn Muhammed İbn Ziyâuddîn Ömer ibn el-Hüseyn el-Kureşî, Tefsiru’l Fahri’r Razi, Tefsiru’l Kebir Mefatihu’l Ğayb, Daru’l –Fikr, Beyrut 1981, (I-XXXII), V/76; es-Sabuni, Muhammed Aliyy, Safvetu’t-Tefasir, (I-III cilt), yay. Daru’l-Fikr, Lübnan – 2001. I/108; El-Alûsî, Şihubuddin es-Seyyid Muhammed, Ruhu’l-Meani, fi Tefsiri’l-Kur’ani’l-Azim ve’s-Seb’i’l-Mesani,(I-XXX cilt), yay. Daru’t-Türasü’l-Arabiy, Lübnan trs, II/57; Abu’l-Hasan Ali b. Ahmed el-Vahidi, el-Veciz fi Tefsiri’l-Kitabi’l-Aziz, (II cilt), 1.baskı, yay. Daru’l-Kalem, Lübnan – 1995, I/150; Es’ad Mahmud Hummad, Eyserü’t-Tefasir,4.baskı, yay.Mecmeu’l-Luğati’l-Arabiy, (III cilt), Süriye – 2009, I/82.
[8] Ayrıca bkz: Salih Akdemir, Son Çağrı Kur’an, yay. Ankara Okulu, Ankara – 2009; Hasan Basri Çantay, Kurân-ı Hakîm ve Meâl-i Kerîm, yay. Mürşid Çantay, (III cilt), İstanbul – 1980; Muhammed Esed, Kur’an Mesajı Meal – Tefsir, (çev: C. Koytak; A. Ertürk), yay. İşaret, İstanbul – 2002; Abdülbaki Gölpınarlı, Kur’ân-ı Kerîm ve Meâli, yay. Remzi Kitabevi, İstanbul – 1955; Süleyman Ateş, Kur’ân-ı Kerîm ve Yüce Meâli, yay. Kılıç Kitabevi, Ankara – 1982; Talat Koçyiğit, İsmail Cerrahoğlu, Kur’an-ı Kerim Meal ve Tefsiri, yay. Matbaacılık ve Ticaret İşletmesi, Ankara – 1985; Salih Parlak, Bilgi Toplumuna Doğru Kur’ân-ı Kerim Meal – Tefsiri, yay. Ek – BİL Matbaası, İstanbul – 2001; Hüseyin Atay, Kur’ân-ı Kerîm ve Türkçe Anlamı (Meâl), yay. SEK, Ankara – 1995; Hakkı Yılmaz, Nüzul Sırasına Göre Necm Necm Kur’ân’ın Türkçe Meâli, yay. İşaret, İstanbul – 2011; Sami Kocaoğlu, Apaçık Kur’an ve Türkçe Hikmetli Meali, yay. Zafer Matbaası, İstanbul – 2009; Ş. Piriş; Ö. N. Bilmen.
[9] Celal Yıldırım, İlmin Işığında Asrın Kur’an Tefsiri,(I-XI cilt) yay. Anadolu, İzmir – 1986.
[10] Ali Bulaç, Kur’an’ı Kerim’in Türkçe Anlamı, yay. Çıra, İstanbul – trs.
[11] Yaşar Nuri Öztürk, Kur’an’ı Kerim Meali, yay. Yeni Boyut, İstanbul – 2011.
[12] Ayrıca bkz: A. Metin Saruhan, Kur’an-ı Kerim ve Yüce Meali, yay. Erkam Matbaası, 2012; Mustafa Yıldız, Son Mesaj, Kur’an-ı Kerim’in Türkçe Meali, yay. İşrak, İstanbul – 2007; Abdullah Âtif Tüzüner, Kur’ân-ı Kerîm ve Türkçe Meâli, yay. Yağmur, İstanbul – 1970.
[13] Abdullah Yusuf Ali, An English İnterpretation of Holy Quran With Full Arabic Text, yay. Sh. Muhammad Ashraf, Pakistan – 1985.
[14] Tercümesi: … belki de …
[15] Tercümesi: … belki korkarsınız.
[16] Tercümesi: belki siz Allah’tan korkan biri olursunuz. Aynı şekilde bkz: Şidfar Betsi Yakovlevna, el-Koran, tercüme ve tefsirleri, 2003; Şumovskiy Teodor Adamoviç, Koran, 1995, Sablukov Gordiy Semönoviç, Koran, Muhammedî itikadının kanuni kitabı, 1879, Boguslavskiy Dmitriy Nikolayeviç, Koran, 1971.
[17] Alü İmran, 72. Bu ayeti kerimeye sebebiyet anlamı veren bazı müfessirleri zikretmek istiyoruz:
Mukatil b. Süleyman, Tefsiru Mukatil b. Süleyman; I/284; El-Alûsî, Ruhu’l-Meani, III/199; eş-Şevkani, Kadi Muhammed b. Ali b. Muhammed, Fethü’l-Kadir, (tah. Abdurrahman ‘Umayr), Daru’l-Vefa, Beyrut – 1997, (I-V), Beyrut – 2005, I/578.
[18] Ayrıca bkz: A. Gölpınarlı; A. Fikri Yavuz, Kur’an-ı Kerim ve İzahlı Meâli Âlisi, yay. İhlas Matbaacılık ve Dağıtım A.Ş., İstanbul – 1967; A. Metin Saruhan; H.B. Çantay; Mustafa Yıldız; Salih Parlak; Hüseyin Atay; Abdullah Âtif Tüzüner; Sami Kocaoğlu; M.Esed; S. Ateş; A.Y. Ali; H.B.Çantay; Tefhimul-Kur’an; Diyanet Vakfı.
[19] Muhammed Marmaduke William Pickthall, The Meanıng Of The Glorious Koran, yay. Mentor Books, New York – 1961.
[20] Ayrıca bu ayeti doğru çeviren: Hakkı Yılmaz.
[21] Tercümesi: … belki geri dönerler.
[22] Tercümesi: … belki, onlar da inkar ederler.
[23] Tercümesi: … belki onlar (dinlerinden) dönerler.
[24] Tercümesi: … belki onlar dönerler. Ayrıca bkz: Boguslavskiy; Sablukov; Abu Adel; Şidfar; el-Muntahab; Şumovskiy.
[25] El-A’râf, 57. Burada “ لَعَلَّ – Lealle” edatına sebebiyet anlamını veren bazı tefsirleri göstermek istiyoruz:
Et-Taberi, Camiu’l-Beyan, X/255; Mukatil b. Süleyman, Tefsiru Mukatil b. Süleyman, II/42; Et-Tabersi Ebû Ali Fadl, Mecmeu’l-Beyan fi Tefsiri’l-Kur’an, (I-X cilt), yay. Kitabfuruş-i İslamiyye, Tahran – 1966, IV/431; Ebu Cafer Muhammed b.el-Hasan Et-Tusi, Et-Tıbyan fi Tefsiri’l-Kur’an, (I-X Cilt), Yay. Daru İhyai’t-Türasi’l-Arabi, Beyrut, Trs, IV/431; Nasr bin Muhammed bin Ahmed bin İbrâhîm es-Semerkandî, Bahru’l-Ulum, (I-III cilt), yay. Daru’l-Kutubu’l-İlmiyye, Lübnan – 2006, I/548.
[26] A. Gölpınarlı bu ayette “ لَعَلَّ – Lealle” edatına anlam vermemiştir. Ayrıca Bkz: S. Ateş, A.Y. Ali; A. Metin Saruhan; Mustafa Yıldız; Abdullah Âtif Tüzüner; Sami Kocaoğlu; Tefhimul Kuran.
[27] A. Gölpınarlı; S. Akdemir; Salih Parlak; Hüseyin Atay; Hakkı Yılmaz.
[28] Tercümesi: …belki kendinize gelirsiniz.
[29] Tercümesi: … belki bu sizi akıllandırır.
[30] Tercümesi: … belki siz bunu nasihat olarak aklınızda tutarsınız.
[31] Tercümesi: … belki siz nasihati hatırlarsınız. Ayrıca bkz: Boguslavskiy; Sablukov; Şumovskiy; Betsi Şidfar.
[32] Tercümesi: … bu nasihatten faydalanabilmeniz için.
[33] El-A’râf, 164.
[34] Ayrıca bkz: H.B. Çantay; M. Esed; A.Gölpınarlı; S.Ateş; A.Y. Ali; A. Metin Saruhan; Mustafa Yıldız; Salih Parlak; Hüseyin Atay; Abdullah Âtif Tüzüner; Sami Kocaoğlu; Diyanet Vakfı, Tefhimul-Kur’an.
[35] Ayrıca bkz: Hakkı Yılmaz. Aynı görüşte olan bazı müfessirler:
Mukatil b. Süleyman, Tefsiru Mukatil b. Süleyman; II/70; es-Seyyid Muhammed Hüseyin et-Tabatabai, el-Mîzân fî Tefsîri’l-Kur’an, (I-XXII cilt), yay. Müessesetu’l-Alemi li’l-Matbuat, Lübnan – 1997, VIII/300.
[36] “ لَعَلَّ – Lealle” edatına ‘imkân tanıma’ anlamını vermiştir.
[37] Burada da Rusça mealler “ لَعَلَّ – Lealle” edatına “belki” anlamını vermişlerdir. Ayrıca bkz: Abu Adel; Sablukov; Şidfar; Es-Saadi; Boguslavskiy; Şumovskiy.
[38] Yusuf, 62. Açıkça görüldüğü gibi ayetin iki yerinde “ لَعَلَّ – Lealle” edatı geçmektedir. Dolayısıyla her iki “ لَعَلَّ – Lealle” edatını dikkate alacağız.
[39] A.F. Yavuz; H.B. Çantay; M. Esed birinci “ لَعَلَّ – Lealle” edatına doğru anlam vermesine rağmen ikincisine “belki” diyerek yanlış anlam veriyor. Aynı hatayı Abu Adel yapıyor; Ayrıca bkz: S. Ateş; A. Metin Saruhan; Mustafa Yıldız; Salih Parlak; Hüseyin Atay; Sami Kocaoğlu; Abdullah Âtif Tüzüner; Diyanet Vakfı; Tefhimul-Kur’an.
[40] Ayrıca bkz: A. Gölpınarlı; Hakkı Yılmaz; M. M. Pickthall; A.Y. Ali. Sebebiyet anlamını veren bazı müfessirler: Mukatil b. Süleyman, Tefsiru Mukatil b. Süleyman; II/342; el-Beydavi, Nasıru’d-din Ebi Se’yad Abdullah b. Ömer b. Muhammed eş-Şirazi, Anvaru’t-Tanzil ve Esraru’t-Te’vil,(I-V cilt), yay. Daru İh’yai’t-Türasi’l-Arabiy, Beyrut – 1998, III/169; Ebu’l-Ferec Abdurrahman b.Ali İbnü’l-Cevzi, Zadu’l-Mesir fi İlmi’t-Tefsir, (I-IX Cilt), Yay. Mektebetü’l-İslami, Dımaşk – 1965, IV/249; Abu’l-Hasen İbrahim b. Umar el-Bukaî, Nizamu’d-Durari fi Tanasubi’l-Ayati ve’s-Suveri, (I-XXII cilt), yay. Daru’l-Kitabi’l-İslamiy, Kahire – trs, X/152.
[41] Zikrettiğimiz dört mealde “ لَعَلَّ – Lealle” edatını “belki de” diye yanlış tercüme etmişlerdir. Ayrıca bkz: Sablukov, Es-Saadi; Boguslavskiy; Şumovskiy.
[42] En-Nehl, 90.
[43] Ayrıca bkz: Abdullah Âtif Tüzüner.
[44] Tabi ki bu ayeti doğru çevirenlerin sayısı az değildir. Buradaki amacımız her cuma halka okunan ayeti hala yanlış çevirenleri göstermekti. Bunun dışında inceleme konumuz olan Türkçe mealleri ayeti doğru tercüme etmişlerdir. Burada, aynı görüşte olan bazı müfessirleri de zikretmede fayda vardır:
Et-Taberi, Camiu’l-Beyan, XIV/336; Et-Tabersi, Mecmeu’l-Beyan fi Tefsiri’l-Kur’an, VI/380; Er-Razi, Mefatihu’l-Gayb; XX/105; Alauddin Ali b.Muhammed b.İbrahim El-Hazin, Lübabu’t-Te’vil fi Maâni’t-Tenzil, (I-IV Cilt), Yay. Matbaatü’l-Hayriyye, Mısır – 1309, III/138.
[45] Açıkça görüldüğü gibi gösterdiğimiz mealler “ لَعَلَّ – Lealle” edatına Ayrıca bkz: Sablukov, Şidfar, es-Saadi; Şumovskiy.
[46] Ayrıca bkz: Abu Adel; Boguslavskiy.
[47] Taha, 113.
[48] Ayrıca bkz: H.B. Çantay; A. Gölpınarlı; A. Metin Saruhan; Salih Parlak; Hüseyin Atay; Abdullah Âtif Tüzüner; Diyanet Vakfı.
[49] Ayrıca bkz: Hakkı Yılmaz; Sami Kocaoğlu; S. Ateş; M. Esed; Mustafa Yıldız. Sebebiyet anlamı veren bazı müfessirleri zikretmek istiyoruz:
Et-Taberi, Camiu’l-Beyan, XVI/178; Ez-Zemahşeri, Ebi’l-Kâsım Carullah Muhammed b. Ömer b. Ahmed, el-Keşşaf an Hakaiki ‘Avamidi’t-Tenzil ve Uyuni’l Akavil fi Vucuhi’t-Te’vil, (I-IV) Daru İhyai’t –Türasi’l-Arabiy, 2.baskı, Lübnan – 2001, III/90; Mukatil b. Süleyman, Tefsiru Mukatil b. Süleyman, III/42; Şevkani, Fethu’l-Kadir; III/532; Er-Razi, Mefatihu’l-Gayb, XII/121.
[50] Ayrıca bkz: Sablukov; Şidfar; Boguslavskiy; Şumovskiy.
[51] Doğru çeviren diğer mealler için bkz: el-Muntahab; Abu Adel; es-Saadi.
[52] Taha, 10. Benzer ayetler için bkz: Neml, 7; Kasas, 29; mesela bu ayete sebebiyet anlamı verenlerden bazı müfessirler: Mukatil b. Süleyman, III/22.
[53] A. Gölpınarlı ve Hüseyin Atay bu ayette “ لَعَلَّ – Lealle” edatına anlam vermemiştir. Ayrıca bkz: A. F. Yavuz; Ö.N. Bilmen; H.B. Çantay; M. Esed; A.Y. Ali; S. Akdemir; İsmail Hakkı Baltacıoğlu, Kur’an, yay. Yıldız Matbaacılık ve Gazetecilik T.A.Ş., Ankara – 1957; A. Metin Saruhan; Mustafa Yıldız; Salih Parlak; Sami Kocaoğlu; Abdullah Âtıf Tüzüner. C. Yıldırım; Diyanet Vakfı; Tefhimu’l-Kuran.
[54] Bu ayete sebebiyet anlamını verenler arasında aşağıdaki bazı tefsirleri zikredebiliriz: Mukatil b. Süleyman, Tefsiru Mukatil b. Süleyman, III/22.
[55] “ لَعَلَّ – Lealle” edatının anlamı burada belki, umulur ki anlamları verilerek asıl anlamından saptırılmıştır. Boguslavskiy bu ayette “ لَعَلَّ – Lealle” edatına anlam vermemiştir. Ayrıca bkz: Sablukov, el-Muntahab, Abu Adel, es-Saadi, Şidfar. Boguslavskiy.
[56] Duhan, 58.
[57] Ayrıca bkz: Diyanet İşleri; M. Esed; S. Akdemir; S. Ateş; A. Metin Saruhan; Mustafa Yıldız; Salih Parlak; A. Göpınarlı; Hüseyin Atay; Hakkı Yılmaz; Sami Kocaoğlu; Abdullah Âtif Tüzüner.
Ayrıca burada ayeti sebebiyet anlamı vererek çevirenleri zikretmek gerekir:
Et-Taberi, Camiu’l-Beyan, XXI/70; el-Cevzi, Abdurrahman b. Ali, Zadu’l-Mesir fi İlmi’t-Tefsir, VII/352; Et-Tabersi, Mecmeu’l-Beyan fi Tefsiri’l-Kur’an, IX/70; Şevkani, Fethu’l-Kadir, IV/756; Mukatil b. Süleyman, Tefsiru Mukatil b. Süleyman; III/826.
[58] Gösterdiğimiz bu ayetlerde de her dört meal “belki” anlamını vermektedirler.
[59] Ayrıca bkz: Kuliev; Porohova; Sablukov; Boguslavskiy.
Filed under: общий/genel/general | Leave a comment »
Filed under: общий/genel/general | Leave a comment »
Исмаилов, Абдышүкүр, Дүйшөн Абдыллаэв, Садибакас Доолов, Садык Гавай (Которгондор)
Ыйык Куран. Маанилеринин кыргызча котормосу менен.
Редактор: Шерназар Шүкүров, Корректор: Куттугалы Закиров. Бишкек, 2006: 604 б.
10 YÛNUS SÛRESİ
11 HÛD SÛRESİ
12 YÛSUF SÛRESİ
13 RA’D SÛRESİ
15 HİCR SÛRESİ
16 NAHL SÛRESİ
17 İSRÂ SÛRESİ
18 KEHF SÛRESİ
20 TÂ HÂ SÛRESİ
22 HAC SÛRESİ
24 NÛR SÛRESİ
27 NEML SÛRESİ
28 KASAS SÛRESİ
30 RÛM SÛRESİ
32 SECDE SÛRESİ
33 AHZÂB SÛRESİ
34 SEBE’ SÛRESİ
35 FÂTIR SÛRESİ
36 YÂSÎN SÛRESİ
38 SÂD SÛRESİ
39 ZÜMER SÛRESİ
42 ŞÛRÂ SÛRESİ
44 DUHÂN SÛRESİ
46 AHKÂF SÛRESİ
48 FETİH SÛRESİ
50 KÂF SÛRESİ
52 TÛR SÛRESİ
53 NECM SÛRESİ
54 KAMER SÛRESİ
57 HADÎD SÛRESİ
59 HAŞR SÛRESİ
61 SAFF SÛRESİ
62 CUM’A SÛRESİ
65 TALÂK SÛRESİ
67 MÜLK SÛRESİ
68 KALEM SÛRESİ
69 HÂKKA SÛRESİ
71 NÛH SÛRESİ
72 CİN SÛRESİ
76 İNSAN SÛRESİ
78 NEBE’ SÛRESİ
80 ABESE SÛRESİ
85 BÜRÛC SÛRESİ
86 TÂRIK SÛRESİ
87 A’LÂ SÛRESİ
89 FECR SÛRESİ
90 BELED SÛRESİ
91 ŞEMS SÛRESİ
92 LEYL SÛRESİ
93 DUHÂ SÛRESİ
95 TÎN SÛRESİ
96 ALÂK SÛRESİ
97 KADR SÛRESİ
100 ÂDİYÂT SÛRESİ
101 KÂRİ’A SÛRESİ
102 TEKÂSÜR SÛRESİ
103 ASR SÛRESİ
104 HÜMEZE SÛRESİ
105 FÎL SÛRESİ
106 KUREYŞ SÛRESİ
107 MÂ’ÛN SÛRESİ
108 KEVSER SÛRESİ
109 KÂFİRÛN SÛRESİ
110 NASR SÛRESİ
111 TEBBET SÛRESİ
112 İHLÂS SÛRESİ
113 FELÂK SÛRESİ
114 NÂS SÛRESİ
Filed under: общий/genel/general | Leave a comment »
Değerli arkadaşlar;
İlk önce kendimi tanıtayım sizlere. İsmim Mustafa D. 32 yaşındayım ve Kırıkkale’de oturuyorum. 2014 yılında Kafkas Üniversitesi Devlet Konservatuarı’ndan mezunun oldum. İşsizliğin vermiş olduğu sonuçlar doğrultusunda üniversite okudum ve çevremdeki insanların 26 yaşından sonra okuyamazsın, başaramazsın demelerine aldırmadan okudum ve fakülte ikincisi oldum. Aynı zamanda Sami dillerine karşı da ilgim vardı ve öğrenmek için İbranice dilini seçtim. Kendi çabalarımla bir süre alfabenin harflerini çözmeye uğraştım ve sonucunda harfleri birleştirip kelimeleri okumaya başladığım zaman hoca yardımı almaya karar verdim. Mürsel Hocam ile derslere başladık ama kısa sürede başarılı bir ders performansı sergilediğimi düşünüyorum. Mürsel Hocam Everday Hebrew isimli 30 ünitelik bir kitabı en kısa sürede yani 33 derste bitiren öğrenci olduğumu söyleyince bu başarının sırrını maddeler halinde sizlerle paylaşmak istedim.
Sizlere bir nebze de olsa yardımcı olabildiysem ne mutlu bana
Saygılarımla…
Filed under: общий/genel/general | 1 Comment »
Filed under: общий/genel/general | Leave a comment »
Filed under: общий/genel/general | Leave a comment »
TRT’nin sevilerek izlenen programı “Sen Olsan Ne Yapardın? izleyenleri göz yaşına boğdu. Sinema ve tiyatro Sanatçısı Altan Erkekli’nin sunuculuğunu yaptığı ve vatandaşların olaylara karşı tepkilerinin ölçüldüğü ‘Sen Olsan Ne Yapardın?’ programında evsiz rolündeki oyuncunun yaşadığı sıkıntıya duyarlılık gösteren bayanın davranışları, olayın kurgu olduğunu bilen kameramanı bile ağlattı.
Filed under: общий/genel/general | Leave a comment »
Tefsirlerle alakalı bir kitap okurken aşağıda zikri geçen metni okumuştum ve çok hoşuma gitmişti:
Metni bulan arkadaşıma gönülden teşekkür ediyorum…
Filed under: общий/genel/general | Leave a comment »
Biliyorsunuz, dillere olan merakım merhum Salih hocamla beraber tanıştıktan sonra başlamıştır. Hocamın, öğrenciye olan sevgi ve ilgisi hiçbir kimseyi etkisiz bırakamazdı. Kelimeleri özenle seçer, cümlelerine dikkat eder, ihtiyacın hasıl olmasını bekler, geri dönüş yapılmamışsa ulaşır ve netleştirirdi…
Sizinle bana gönderdiği ilk maillerden birisini sizinle paylaşmak istiyorum.
tarih: 09/26/10 tarihinde, 2:37 PM saatinde
Filed under: общий/genel/general | Leave a comment »
Revm
Sözlükte “istemek” anlamına gelen revm Kur’ân-ı Kerîm tilâvetinde kelime sonlarında icra edilen vakıf türlerinden birini ifade eder. Revmin “harekeyi hafif bir sesle belli etmek; harekedeki sesi zayıflatmak” gibi tarifleri yapılmıştır. Kıraat âlimleri, revmin uygulanması sırasında harekenin üçte bir sesle belli edilmesi gerektiği kanaatindedir. Revmin iki özelliğinden biri revm uygulanan harekenin hafif bir sesle belli edilmesi, diğeri revmin kelime sonunda yapılması ve vakıf haline mahsus olmasıdır. Revm kesre ve zammede icra edilir; bölünemeyecek kadar zayıf bir hareke olan fetha üzerinde revm yapılmaz. Vasıl halinde harfin sabit olan harekesinin vakıf halinde hafif bir sesle de olsa belli edilmesinin dinleyenleri o harekenin ne olduğu hakkında bilgilendirmek gibi bir faydası olduğu ileri sürülmüş, uygulamada hareke kısmî de olsa sesle belirtildiğinden görme özürlülerin revmi işitebileceklerinden söz edilmiş, Kur’an tilâvet edilirken okuyandan başka kimsenin bulunmadığı durumlarda revm yapmaya gerek olmadığı ifade edilmiştir.
İhtilâs
Sözlükte “çalmak, aşırmak” anlamındaki pals kökünden türeyen ve revm ile kısmî benzerliği bulunan ihtilâsa “harekeyi süratle telaffuz etmek” mânası verilmiş, ayrıca “harekeyi gizli ve hafif bir sesle belli etmek; harekenin çoğunu veya üçte ikisini telaffuz etmek” gibi tarifler yapılmıştır. İhtilâs uygulanma yeri ve miktarı bakımından şu noktalarda revmden ayrılır: 1. Revm kelimenin son harfinde ve vakıf halinde uygulanırken ihtilâs için son harf sınırlaması yoktur ve vasıl halinde yapılır. 2. Revm yalnız kesre ve zammede yapılırken ihtilâs üç harekede de icra edilebilir. 3. Revmde harekenin azı, ihtilâsta üçte ikisi telaffuz edilir.
işmâm
Sözlükte “birine bir şeyi koklatmak; kibirden dolayı başı yukarıda yürümek; bir şeyden yüz çevirmek” anlamlarındaki işmâm, “vakıf durumunda zammeyi sessiz olarak dudaklarla göstermek ve vakıf sebebiyle meydana gelen sükûnu icra ettikten sonra zammeyi belirtmek üzere dudakları ileriye doğru toplamak” demektir. Maksat, üzerinde vakfedilirken kelimenin sâkin hale gelen son harfinin harekesinin zamme olduğunu belirtmek, tilâvet edeni aynı zamanda bakmak suretiyle dinleyen ve mânayı takip etmek isteyen kişiler, meselâ işitme özürlüler için kelimenin i‘rabının ne olduğunu göstermektir.
hangi durumlarda yapılmaz:
Fetha ve kesre ile ârızî harekede, harekesi zamme de olsa cemi “mîm”inde ve te’nîs “tâ”sında işmam yapılmaz. “سيق، سيئت، غيض، قيل” gibi kelimelerde ilk harfin asıl harekesine işaret etmek üzere uygulanan bir işmam şekli daha vardır ki bu kelimenin ilk harfinin harekesi zammeye, arkasından gelen yâ harfi de “vâv”a doğru işaret edilerek kelimenin asıl yapısı gösterilmeye çalışılır. “لا تأمنّا” sözünde (Yûsuf 12/11) Ebû Ca‘fer el-Kārî dışındaki kırâat-i aşere imamları için geçerli olmak üzere iki vecih vardır. Birincisi ilk nûn harfini diğerine idgam ederken birinci “nûn”un ötresine işaret etmek için işmam kuralını uygulamak, ikincisi ilk nûn harfini açık şekilde (izhar) okurken ihtilâs etmektir. İşmam vechinin sebebi birinci nûn harfinin aslında zamme olan harekesini dudak hareketiyle göstermektir. Revm, ihtilâs, işmam vb. kıraat ve tecvid kurallarının en doğru biçimde öğreniminin ancak Kur’ân-ı Kerîm’i usulüne uygun şekilde okuyan ve öğreten bir muallim (fem-i muhsin) önünde mümkün olacağı özellikle belirtilmelidir. (islamansiklopedisi)
Ayrıca bkz: Revm Ve İşmam
Filed under: общий/genel/general | Leave a comment »
Filed under: общий/genel/general | Leave a comment »
Filed under: общий/genel/general | Leave a comment »
Roma atasözü
Traduttore Traditore…
Her Mütercim Haindir…
Filed under: общий/genel/general | Tagged: çeviri, Her Mütercim Haindir, tercüme, Traduttore Traditore, Traduttore Traditore...Her Mütercim Haindir... | Leave a comment »
Вот уже несколько месяцев СМИ пестрят сообщениями о зверствах экстремистской группировки, называющей себя «Исламским государством Ирака и Леванта» (ИГИЛ). Ведущие мусульманские ученые сразу же осудили преступную группировку, постановив, что ни исламским, ни государством ее назвать нельзя. Более того, ее действия открыто противоречат самому духу религии Ислам. (islam.com.ua)
Filed under: общий/genel/general | Leave a comment »
Не мсти врагам, ведь это ни к чему,
Не погружай себя в отмщенья тьму…
Не сомневайся, что остынешь постепенно…
А за грехи они ответят непременно!
Filed under: общий/genel/general | Leave a comment »
Коль предал близкий друг — держись,
И мстить ему не торопись.
Ты раны сможешь залечить,
Ему придётся с этим жить…
Filed under: общий/genel/general | Leave a comment »
Хотела часто я вернуться в прошлое.
Чтоб отомстить, сыграть победный марш!
Но, как-то села и подумала:
” Кому он нужен, этот мой реванш? ”
Я огляделась — жизнь давно налажена,
и рядом тот, кто не обидит, не предаст.
… Ну, а обидчик? Пусть живет, как сможет он.
А за меня ему Господь воздаст!
Filed under: общий/genel/general | Leave a comment »
Жизнь всё расcтавит по своим местам…
Бог всем воздаст за их заслуги.
Не мстите никогда своим врагам…
Им уготованы уже другие муки…
Filed under: общий/genel/general | Leave a comment »
Умные и сильные не мстят. Они прощают. Со спокойной улыбкой желают тебе счастья. И убивают этим спокойствием сильнее, чем если бы мстили со всей жестокостью…
Filed under: общий/genel/general | Leave a comment »
Не мстите никому вовек, пусть даже вас укусит враг —
Нелеп и жалок человек, в ответ кусающий собак!
Filed under: общий/genel/general | Leave a comment »
Mürsel ETHEM 